Τραγουδώντας για μια δεύτερη ευκαιρία: Μία μελέτη περίπτωσης ομαδικού τραγουδιού σε Κατάστημα Κράτησης ανδρών

Ευπραξία Φαρμάκη

Προφορική ανακοίνωση: ερευνητική εργασία

Περίληψη

Η διεθνής βιβλιογραφία έχει αναδείξει το ομαδικό τραγούδι ως πρακτική κοινοτικής μουσικής, που ενισχύει τους κοινωνικούς δεσμούς και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των συμμετεχόντων, ειδικά σε κοινωνικά περιθωριοποιημένα περιβάλλοντα όπως τα Καταστήματα Κράτησης (Cohen & Duncan, 2022). Από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα έχει εφαρμοστεί στο δυτικό σωφρονιστικό σύστημα, ειτε ως τρόπος ηθικής αναμόρφωσης, είτε ως πρακτική, προσανατολισμένη στην κοινωνική επανένταξη και στην ανάπτυξη γλωσσικών και κοινωνικών δεξιοτήτων που οδηγούν σε μετασχηματισμό πρότερων, μη λειτουργικών αντιλήψεων (Cohen, 2012· Φαρμάκη & Ακογιούνογλου, 2024· Roma, 2010· Silber, 2005). Σκοπός της έρευνας ήταν ο αναστοχασμός πάνω στη λειτουργία μιας ομάδας τραγουδιού, η οποία συστάθηκε σε Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας, εντός Καταστήματος Κράτησης ανδρών της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Πρόκειται δηλαδή για μία παρέμβαση, η οποία σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε με σκοπό τη διερεύνηση του ερωτήματος: Ποιο το βίωμα και πώς αποτιμήθηκε από τους συμμετέχοντες η εμπειρία τους στην ομάδα τραγουδιού; Την ομάδα αποτελούσαν 15 μαθητές του ΣΔΕ που εθελοντικά συναίνεσαν στο να συμμετάσχουν σε αυτή, ενώ στη διαδικασία των ημιδομημένων συνεντεύξεων συμμετείχαν οι 12. Πρόκειται για μια ποιοτική μελέτης περίπτωσης η οποία διήρκησε 9 μήνες. Τα δεδομένα της αντλήθηκαν από τρεις ομάδες εστίασης, το ηχογραφημένο υλικό των συναντήσεων, τις ατομικές ημιδομημένες συνεντεύξεις και το ημερολόγιο της ερευνήτριας. Από την επαγωγική θεματική ανάλυση αναδύθηκαν οι παρακάτω πέντε θεματικές κατηγορίες: α) η ενίσχυση κοινωνικών δεξιοτήτων, β) η παιδαγωγική διάσταση της μουσικής ομάδας, γ) ο επαναπροσδιορισμός πρότερων αρνητικών εκπαιδευτικών εμπειριών, δ) η αλλαγή της ψυχικής διάθεσης μέσω του ομαδικού τραγουδιού και ε) μια σειρά παραγόντων που δυσχεραίνουν τη δράση της ομάδας. Τα ευρήματα συγκλίνουν στην ανάδειξη της πρακτικής του ομαδικού τραγουδιού ως τρόπου εμψύχωσης και εκπαίδευσης σε περιβάλλοντα ποινικής δικαιοσύνης, ενώ ο συνδυασμός τους συνηγορεί σε περαιτέρω έρευνα για την αξιοποίησή της, ως εργαλείου προαγωγής κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά και ευαισθητοποίησης του ευρύτερου κοινού. 

Θεματικοί Άξονες
  • Συμπερίληψη, περιθωριοποίηση, εκφοβισμός και αποκλεισμός
  • Μουσική εκπαίδευση για την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισότητα
  • Μουσικές εμπειρίες με νόημα
  • Μουσική και κοινότητες
Λέξεις-κλειδιά κοινοτική μουσική, ομαδικό τραγούδι, φυλακή
Γλώσσα παρουσίασης Ελληνική
Βιογραφικό σημείωμα εισηγητή/ών

Η Ευπραξία (Έφη) Φαρμάκη γεννήθηκε στη Λάρισα. Είναι υποψήφια διδακτόρισσα του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου και απόφοιτη των τμημάτων Μουσικών Σπουδών και Οικονομικών Επιστημών του Α.Π.Θ.  Έχει μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στις Επιστήμες της Αγωγής (Med), με υποτροφία αριστείας από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Απέκτησε το Δίπλωμα Πιάνου με άριστα 10 παμψηφεί και το πτυχίο Φούγκας με άριστα 10 από το Μακεδονικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Έχει εργαστεί επί σειρά ετών ως μουσικοπαιδαγωγός στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ως καθηγήτρια πιάνου και ανώτερων θεωρητικών σε μουσικά σχολεία, ωδεία, καθώς και στον Μουσικό Σύλλογο Ελασσόνας musicArte, του οποίου αποτελεί ιδρυτικό μέλος. Έχει συμμετάσχει ως εισηγήτρια σε επιστημονικά συνέδρια, είναι συνοδός πιανίστα σε διάφορες χορωδίες, ενώ από το 2016 μέχρι σήμερα έχει την παιδαγωγική επιμέλεια των τμημάτων μουσικής ανάπτυξης και καλλιέργειας βρεφών και νηπίων ‘Baby musicArte’ στην Ελασσόνα και στη Λάρισα.