Η διδασκαλία της ψαλτικής τέχνης αποτελεί μια ιδιαίτερη πρόκληση όταν απευθύνεται σε σπουδαστές με υπολειμματική όραση, καθώς η μουσική σημειογραφία, η προφορική παράδοση και οι απαιτήσεις της εκκλησιαστικής μουσικής συχνά δεν προσαρμόζονται στις ανάγκες τους. Η παρούσα μελέτη διερευνά τις δυνατότητες μετασχηματισμού της διδακτικής της ψαλτικής μέσω συμπεριληπτικών μεθόδων και καλών πρακτικών, εστιάζοντας σε σύγχρονες παιδαγωγικές προσεγγίσεις, οι οποίες επιτρέπουν την ενεργή συμμετοχή των σπουδαστών με οπτικές δυσκολίες.

Η ανακοίνωση βασίζεται α) σε βιβλιογραφική ανασκόπηση σχετικών ερευνών και προσεγγίσεων στη μουσική εκπαίδευση για σπουδαστές μουσικής με οπτική αναπηρία, β) σε μελέτες περίπτωσης με ανάλυση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και μεθόδων, οι οποίες αναδεικνύουν επιτυχημένες εκπαιδευτικές πρακτικές, γ) σε εμπειρική έρευνα με συγκέντρωση δεδομένων από την εφαρμογή διαφοροποιημένων μεθόδων διδασκαλίας σε εκπαιδευτικό περιβάλλον διδακτικής της ψαλτικής σε μαθητές με προβλήματα όρασης σε Τμήματα Ένταξης στο Μουσικό Σχολείο Θεσσαλονίκης  και δ) στην ποιοτική ανάλυση - αξιολόγηση των διδακτικών πρακτικών με βάση τη βιωματική εμπειρία μαθητών και εκπαιδευτών. Επιπρόσθετα, αναλύονται εργαλεία όπως η χρήση ψηφιακών εφαρμογών μεταγραφής κειμένων της βυζαντινής μουσικής, η προσαρμογή του ρεπερτορίου μέσω ακουστικών και οπτικοακουστικών τεχνικών, καθώς και η αξιοποίηση της συνεργατικής μάθησης.

Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι η ενσωμάτωση πολυαισθητηριακών προσεγγίσεων, η χρήση ηχητικών πηγών, μεγαλογράμματων χαρακτήρων, απτικών βοηθημάτων και η αναπλαισίωση της διδασκαλίας με τεχνολογικά μέσα συμβάλλουν στην ισότιμη πρόσβαση των σπουδαστών με υπολειμματική όραση στη μάθηση της ψαλτικής. Η ανακοίνωση καταλήγει με προτάσεις για την ενίσχυση της προσβασιμότητας στην εκκλησιαστική μουσική εκπαίδευση, αναδεικνύοντας τη σημασία της διαφοροποιημένης παιδαγωγικής και της συμπεριληπτικής κουλτούρας στη διδασκαλία της ψαλτικής τέχνης.

• Συμπερίληψη, περιθωριοποίηση, εκφοβισμός και αποκλεισμός
• Μουσική στην ειδική αγωγή
• Ψηφιακό περιβάλλον και μουσική εκπαίδευση

π. Θεόδωρος Τσαμπατζίδης

O πρωτοπρεσβύτερος π. Θεόδωρος Τσαμπατζίδης γεννήθηκε στην Καλαμαριά.  Είναι αριστούχος πτυχιούχος ΑΕΑΘ, Ειδικός Μουσικοπαιδαγωγός και Διδάκτωρ  Μουσικολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου με πεδίο έρευνας τα απτικά και ψηφιακά καταγραφικά συστήματα βυζαντινής μουσικής σε μαθητές με προβλήματα όρασης.  Ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές με διάκριση στο Βρετανικό Πανεπιστήμιο Middlesex στην ειδική αγωγή και μουσική εκπαίδευση ως υπότροφος της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Είναι μόνιμος καθηγητής μουσικής στο Μουσικό Σχολείο Θεσσαλονίκης. Έγγαμος εφημέριος, Γενικός Υπεύθυνος του Προκοπείου Πολυδύναμου Κέντρου της Ιεράς Μητροπόλεως Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς,  Διευθυντής της Νεανικής Χορωδίας και Ορχήστρας και υπεύθυνος κατασκηνώσεων. Παράλληλα, συνθέτει μουσική, διευθύνει  και παρουσιάζει σειρά πρωτότυπων συναυλιών και ηχογραφήσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Συνεργάζεται ως ειδικός επιστήμονας με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής  (Προγράμματα Σπουδών Μουσικών Σχολείων, Εισαγωγική Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών  στην Ειδική Αγωγή, Νέα Προγράμματα Σπουδών Μουσικής) καθώς και με το Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμόρφωσης της Αρχιεπισκοπής Αθηνών.   Τιμήθηκε με βραβείο μουσικής σύνθεσης από το σύλλογο «Δελφικοί Αμφικτιονίες».  Έχει λάβει βραβεία Αριστείας και Καινοτομίας στην Εκπαίδευση και Εθνικά βραβεία υλοποίησης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων eTwinning. Τέλος, συμμετέχει ως εισηγητής σε σειρά συνεδρίων στην Ελλάδα και το εξωτερικό δημοσιεύοντας σειρά επιστημονικών άρθρων σε έγκριτα περιοδικά.

Γεώργιος Α. Πατρώνας 

Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας με γνωστικό αντικείμενο «Ερμηνεία - Εκτέλεση - Διδακτική της Ψαλτικής». Διδάσκει στο Προπτυχιακό και στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών, «Επιστήμες και Τέχνες της Μουσικής» του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Είναι Μουσικοπαιδαγωγός, Ερμηνευτής Ψαλτικής και Ερευνητής. Πραγματοποίησε στο εξωτερικό προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές στην ειδικότητα Μουσικοπαιδαγωγική και Διδακτική της μουσικής στο πιάνο και στη Διεύθυνση συνόλων. Ολοκλήρωσε τις Διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, και μεταδιδακτορικές εργασίες στον τομέα της Διδακτικής της Βυζαντινής Μουσικής και στην Ερμηνεία και Εκτέλεση Ψαλτικής. Πρόσθετες ειδικές σπουδές πραγματοποίησε στη «Θεωρία της Μουσικής μάθησης και διδακτικής». Μέλος του Εργαστηρίου Ποιητικής του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του ΠΑΜΑΚ. Είναι Πρωτοψάλτης του Ιερού Ναού Αγίου Θεράποντος Κ. Τούμπας Θεσσαλονίκης, Χοράρχης του Βυζαντινού Χορού «Ευδρομούντες» και του Γυναικείου βυζαντινού χορού «Ευνεάνιδες», Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Εργαστηρίου Μουσικής Αγίου Θεράποντος Κ. Τούμπας και της ΟΚΕΜ-Ορχήστρας Κοσμικής Ελληνικής Μουσικής, μέλος της επιστημονικής επιτροπής και καλλιτεχνικά υπεύθυνος της ΑΜΚΕ Βυζαντινή Θεσσαλονίκη.