Άτυπες διαδικασίες μουσικής μάθησης: Ο ρόλος του εκπαιδευτικού 

Ο όρος «άτυπη μουσική μάθηση» αναφέρεται στις διαδικασίες μέσω των οποίων τα άτομα αναπτύσσουν μουσικές δεξιότητες χωρίς τη δομημένη και άμεση καθοδήγηση ενός εκπαιδευτικού (Folkestad, 2006; Green, 2008). Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, η ενσωμάτωση των άτυπων διαδικασιών μουσικής μάθησης στη σχολική εκπαίδευση προτείνεται ως μια προσέγγιση που εξισορροπεί τους εκπαιδευτικούς στόχους με τα ενδιαφέροντα των μαθητών, διασφαλίζοντας παράλληλα τη σύνδεση με την κουλτούρα των νέων (Κastner, 2014; Folkestad, 2006; Green, 2008; Papazachariou-Christoforou, 2023). Η έρευνα που σχετίζεται με τις άτυπες διαδικασίες μουσικής μάθησης αφορά στην εφαρμογή τους σε ποικίλα εκπαιδευτικά και κοινωνικά περιβάλλοντα. Αρχικά, επικεντρώθηκε στην εφαρμογή αυτών των διαδικασιών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, εξετάζοντας τη σύνδεσή τους με τις πρακτικές που χρησιμοποιούν οι μουσικοί της δημοφιλούς μουσικής (Green, 2008) ενώ πιο πρόσφατες μελέτες έχουν επεκτείνει την ανάλυση αυτή και στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, διερευνώντας τις δυνατότητες και τα οφέλη της εφαρμογής τους σε μικρότερες ηλικίες (Papazachariou-Christoforou, 2023). Παρά το αυξανόμενο ερευνητικό ενδιαφέρον, η βιβλιογραφία παραμένει περιορισμένη όσον αφορά τον ρόλο του εκπαιδευτικού και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει κατά την εφαρμογή των άτυπων διαδικασιών μουσικής μάθησης στο σχολικό περιβάλλον (Kastner, 2014; Vasil, 2019).

Είναι ξεκάθαρο ότι ο ρόλος του εκπαιδευτικού διαφοροποιείται, αναβαθµίζεται και διευρύνεται προς άλλες προσεγγίσεις, χωρίς να υποβαθμίζεται. Η επιστηµονική κατάρτιση, η εµπειρία και η ωριµότητα του εκπαιδευτικού αποτελούν σημαντικούς παράγοντες που συντελούν ώστε να διαδραµατίσει έναν ευέλικτο, διαδραστικό, ουσιαστικό ρόλο στη διαδικασία της µάθησης (Papazachariou-Christoforou, 2023). Λειτουργώντας ως διευκολυντής της μάθησης, προσαρμόζει στρατηγικές καθοδήγησης που ενισχύουν την αυτονομία των μαθητών, καλλιεργούν τη δημιουργική τους έκφραση και ανταποκρίνονται στις εξατομικευμένες μαθησιακές τους ανάγκες, διαμορφώνοντας ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον που προάγει την ενεργή συμμετοχή και τη μουσική τους ανάπτυξη (Green, 2008; Papazachariou-Christoforou, 2023).

Η παρούσα έρευνα διερευνά το ρόλο του εκπαιδευτικού κατά την εφαρμογή των άτυπων διαδικασιών μουσικής μάθησης και τις προκλήσεις αναδύονται κατά την ενσωμάτωσή τους στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Στο πλαίσιο της παρουσίασης, θα αναλύσω τις προσωπικές μου εμπειρίες ως εκπαιδευτικός μουσικής στην Κύπρο, εστιάζοντας στον τρόπο με τον οποίο ενσωματώνω τις άτυπες διαδικασίες μουσικής μάθησης στη σχολική τάξη, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζω και τις στρατηγικές που αναπτύσσω για την αποτελεσματική εφαρμογή τους. Θα εξεταστεί επίσης ο βαθμός στον οποίο το Αναλυτικό Πρόγραμμα Μουσικής στην Κύπρο υποστηρίζει ή περιορίζει την υιοθέτηση αυτής της προσέγγισης. Μέσα από αυτή την ανάλυση, η έρευνα επιδιώκει να αναδείξει τις παιδαγωγικές προοπτικές των άτυπων διαδικασιών μουσικής μάθησης και να προτείνει τρόπους ενίσχυσης του ρόλου των εκπαιδευτικών στην εφαρμογή τους.

• Ιστορικές και πολιτισμικές διαστάσεις και σύγχρονες εκπαιδευτικές πρακτικές
• Μουσικές εμπειρίες με νόημα
• Δια βίου μάθηση των εκπαιδευτικών μουσικής

Η Άννα Ζίγκα είναι εκπαιδευτικός μουσικής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση στην Κύπρο με 15 χρόνια διδακτικής εμπειρίας. Είναι υποψήφια διδάκτορας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής, και κατέχει μεταπτυχιακούς τίτλους  ΜΑ in Education και ΜMus in Music Education. Το ερευνητικό της ενδιαφέρον εστιάζει στις άτυπες διαδικασίες μουσικής μάθησης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, στον ρόλο του εκπαιδευτικού στη μουσική μάθηση, καθώς και στην ενσωμάτωση τεχνολογίας στη διδασκαλία της μουσικής.

Η Μαρία Παπαζαχαρίου-Χριστοφόρου, Ph.D., είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Μουσικής Εκπαίδευσης και Παιδαγωγικής στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου. Η έρευνά της εστιάζει στις κοινωνιολογικές διαστάσεις της μουσικής παιδαγωγικής και των μουσικών ταυτοτήτων, τη μουσική εκπαίδευση στην πρώιμη παιδική ηλικία, τη μουσική γονεϊκότητα και τις άτυπες πρακτικές μουσικής μάθησης. Είναι ιδρύτρια και διευθύντρια της ερευνητικής μονάδας LifeLong Music Engagement Research Unit, SosciEAtH, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του EuNetMERYC και μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του International Journal of Music in Early Childhood (Intellect) . Έχει εξειδίκευση στη θεωρία της μουσικής μάθησης του Edwin Gordon και είναι ενεργό μέλος του GIML. Οι ερευνητικές της δραστηριότητες περιλαμβάνουν συνεργασία με άλλα ακαδημαϊκά ιδρύματα μέσω του προγράμματος Erasmus+ και άλλων πρωτοβουλιών. Η Δρ Παπαζαχαρίου-Χριστοφόρου έχει παρουσιάσει ερευνητικές εργασίες σε πολυάριθμα διεθνή συνέδρια και έχει δημοσιεύσει εκτενώς σε περιοδικά με κριτές και πρακτικά συνεδρίων.