Η αναγνώριση της μουσικής δομής είναι ένας από τους ειδικούς στόχους του μαθήματος της Μουσικής στο Δημοτικό σχολείο σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Μουσικής του Υπουργείου Παιδείας (ΙΕΠ, 2022). Η μουσική μορφή αναφέρεται στη δομή ενός μουσικού κομματιού, δηλαδή από ποιες ενότητες αποτελείται και πώς σχετίζονται οι ενότητες αυτές μεταξύ τους. Η ακουστική αναγνώριση της μουσικής δομής εκτυλίσσεται σταδιακά μέσα στο χρόνο. Σύμφωνα με τους Tillmann & Βigott (2004) η δομή σύντομων μουσικών κομματιών αναγνωρίζεται ευκολότερα από τη δομή κομματιών μεγάλης διάρκειας, τόσο από σπουδαστές μουσικής όσο και από μη επαγγελματίες μουσικούς.

Στις μικρότερες ηλικίες η έννοια της μουσικής φόρμας προσεγγίζεται βιωματικά. Αναδεικνύεται περισσότερο, όταν συσχετίζεται με την έννοια της φόρμας σε άλλες τέχνες. Η κάθε τέχνη έχει δική της γλώσσα και κώδικες (Ελάτε να παίξουμε, 1998), αλλά η ανάδειξη των κοινών τους στοιχείων, εμπλουτίζει την εμπειρία και πολλαπλασιάζει τις δυνατότητες έκφρασης των παιδιών. Έτσι μαζί με τη μουσική εκτέλεση και δημιουργία, οι εικόνες, η κίνηση, η δραματοποίηση και οι ιστορίες συμβάλλουν στην κατανόηση της μουσικής φόρμας. 

Η επανάληψη, η παραλλαγή ή η εξέλιξη μιας μικρής ομάδας φθόγγων (μοτίβο) αποτελεί βασικό δομικό στοιχείο της μουσικής. Οι μεγαλύτερες φόρμες σχηματίζονται μέσα από φράσεις και ομάδες φράσεων που συνδέονται μεταξύ τους με πτώσεις (Walton, 1990). Η κατανόηση της μουσικής δομής εξαρτάται από την αντίληψη των σχέσεων ανάμεσα σε θέματα ή μοτίβα και των παραλλαγών τους, τη διαμόρφωση μουσικών κατηγοριών και την αίσθηση της οικειότητας. (MC Adams et al, 2004). 

Στο εργαστήριο θα δουλέψουμε αρχικά πάνω στις έννοιες Ίδιο, Παρόμοιο και Διαφορετικό που είναι η βάση για να διακρίνουμε τη δομή ενός μουσικού κομματιού. Θα εντοπίσουμε τις έννοιες αυτές σε εικόνες, σε μοτίβα κίνησης και σε μέρη μιας ιστορίας. Θ’ αναγνωρίσουμε ίδια ή διαφορετικά μουσικά αποσπάσματα και θα δημιουργήσουμε φόρμες μικρής κλίμακας σε απλά μελωδικά και ρυθμικά μουσικά όργανα χρησιμοποιώντας κυρίως μοτίβα σε πεντατονικές κλίμακες. Θα συζητήσουμε για το ρόλο ενός χάρτη ακρόασης στην αναγνώριση της μουσικής μορφής. Θα παρουσιάσουμε, τέλος, πώς ένα παραδοσιακό παραμύθι μπορεί με τις κατάλληλες προσαρμογές να μας βοηθήσει να προσεγγίσουμε βασικές μορφές της δυτικής μουσικής: τη διμερή, την τριμερή, το Ρόντο και το Θέμα με Παραλλαγές. 

• Εμπειρίες, αξίες και πρακτικές της μουσικής και ηχητικής εκπαίδευσης
• Διαθεματικές προσεγγίσεις στη μουσική εκπαίδευση

Η Χρυσή Παρπαρά διδάσκει μουσική στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση στη Θεσσαλονίκη. Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών ΑΠΘ κι έχει Μεταπτυχιακό δίπλωμα στη Εκπαίδευση από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Είναι μέλος της ομάδας ελεύθερου αυτοσχεδιασμού 6da ΕΧΙΤ με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Έχει συγγράψει δύο εκπαιδευτικά βιβλία και δημιουργεί ψηφιακό υλικό για τη διδασκαλία της μουσικής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.