Η τραγουδοποιία (songwriting) στη μουσική παιδαγωγική, δηλαδή η δημιουργία πρωτότυπων τραγουδιών, αποτελεί πρακτική που αντλεί από τις δημιουργικές διαδικασίες των καλλιτεχνών της δημοφιλούς μουσικής. Δημιουργεί προοπτικές για δημοκρατικές, βιωματικές και συμμετοχικές μορφές μάθησης, όπου τα παιδιά δρουν ως δημιουργοί μέσα σε ένα ανοιχτό και υποστηρικτικό περιβάλλον (Allsup, 2003; Wright & Kanellopoulos, 2010). Ερευνητική δραστηριότητα καταδεικνύει την παιδαγωγική της αξία, καθώς προάγει τη δημιουργική σκέψη και ενισχύει την ευζωία των μαθητών/τριών. Παράλληλα, η διαδικασία δημιουργίας πρωτοτύπων τραγουδιών συμβάλλει στην καλλιέργεια δεξιοτήτων του 21ου αιώνα – συνεργασία, αυτονομία, κοινωνική αλληλεπίδραση – σε ένα βιωματικό μαθησιακό πλαίσιο (Pérez-Núñez et al., 2024). Ως μέσο πολιτισμικής ενσωμάτωσης και καλλιτεχνικής έκφρασης, το songwriting διασυνδέει τη μουσική δημιουργία και έκφραση με τις ταυτότητες των μαθητών/τριών (Burnard & Dragovic, 2015).

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση των εμπειριών και στάσεων μαθητών/τριών Δ΄–Στ΄ Δημοτικού που συμμετείχαν σε διαδικασίες songwriting στο πλαίσιο ομίλου μουσικής σε πειραματικό σχολείο της Αττικής. Η εργασία εστιάζει στην επίδραση των πρακτικών songwriting στην ανάπτυξη μουσικών δεξιοτήτων, στην ενίσχυση της δημιουργικότητας και της συνεργασίας, καθώς και στην ψυχοσυναισθηματική ευζωία των παιδιών. Παράλληλα, αναδεικνύονται ορισμένες προκλήσεις που σχετίζονται με την ετερογένεια του μουσικού επιπέδου των μαθητών/τριών, την αρχική συστολή και το άγχος της έκθεσης, καθώς και τις περιορισμένες υλικοτεχνικές δυνατότητες του σχολικού πλαισίου. Η διδακτική παρέμβαση διήρκησε 15 εβδομάδες, με συμμετοχή 20 παιδιών διαφορετικού επιπέδου μουσικής εμπειρίας. Οι δραστηριότητες που σχεδιάστηκαν περιελάμβαναν, μεταξύ άλλων, μουσικές και στιχουργικές ιδεοθύελλες (brainstorming), αυτοσχεδιασμούς, call & response, ομαδικές πρόβες και δημιουργία portfolio με τα τραγούδια της ομάδας. Η διαδικασία ολοκληρώθηκε με δημόσια παρουσίαση των πρωτότυπων τραγουδιών ως αυθεντική εμπειρία σύνδεσης με την κοινότητα (Choi et al., 2025).

Για τη συλλογή των δεδομένων αξιοποιήθηκαν τα μεθοδολογικά εργαλεία της παρατήρησης, ημιδομημένες συνεντεύξεις με τα παιδιά, άτυπες συζητήσεις εντός και εκτός της τάξης, καθώς και φάκελοι μουσικών τεχνουργημάτων (τραγούδια, στίχοι, ηχογραφήσεις κ.λπ.) σε μορφή portfolio. Από την ανάλυση προέκυψε η παιδαγωγική αξία του songwriting ως στρατηγικής που ενισχύει την αυτοπεποίθηση, την αυτονομία, τις μουσικές δεξιότητες και τη συνεργασία. Τα ευρήματα ανέδειξαν οφέλη που υπερβαίνουν τη μουσική δημιουργία, προάγοντας μια ολιστική εμπειρία μάθησης και ευζωίας των παιδιών.

• Μουσικές εμπειρίες με νόημα

Η Δωροθέα Μιχαήλ είναι μουσικοπαιδαγωγός, απόφοιτος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών (ΤΜΣ) του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με κατεύθυνση τη Μουσικολογία/ Μουσική Παιδαγωγική. Είναι διπλωματούχος μονωδός και πτυχιούχος πιάνου. Αυτή τη στιγμή, φοιτά στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Μουσική Εκπαίδευση σε Τυπικά και Άτυπα Περιβάλλοντα» του ΤΜΣ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το 2020, εργάζεται ως εκπαιδευτικός μουσικής σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Παράλληλα, διατηρεί ενεργή καλλιτεχνική δραστηριότητα ως μέλος πολυφωνικών συνόλων και μέσα από προσωπικά μουσικά project.

Ο Δρ. Γιάννης Μυγδάνης είναι μουσικοπαιδαγωγός, συνθέτης, σχεδιαστής μουσικών εκπαιδευτικών λογισμικών και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ). Είναι εντεταλμένος διδάσκων στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, καθώς και στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Μουσική Εκπαίδευση σε Τυπικά και Άτυπα Περιβάλλοντα» του ίδιου πανεπιστημίου. Παράλληλα, εργάζεται ως εκπαιδευτικός μουσικής στο Δημοτικό του Pierce – The American College of Greece. Έχει παρουσιάσει εργασίες σε περισσότερα από 45 διεθνή συνέδρια για θέματα που εστιάζουν στη μουσική, εκπαίδευση και τεχνολογία, ενώ έχει δημοσιεύσει πάνω από 45 άρθρα σε συλλογικούς τόμους, διεθνή επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων.