Περίληψη

Η δημιουργικότητα στο εκπαιδευτικό περιβάλλον, παρά την συμπερίληψή της στο Πρόγραμμα Σπουδών Μουσικής, προκαλεί αποξένωση στους εκπαιδευτικούς. Συχνά, η ανεπαρκής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, ο φόβος για το άγνωστο ή και η περιορισμένη ευχέρεια του χρόνου μπορεί να αποθαρρύνουν τη συμπερίληψη δημιουργικών δραστηριοτήτων στη διδακτική τους πρακτική. Έτσι, η εκπαιδευτική διαδικασία βασίζεται κυρίως στην απομνημόνευση, τη συνεχή επιβράβευση στις γραπτές εξετάσεις και την παθητικότητα των μαθητών και μαθητριών, ενώ απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τη δημιουργία εμπειριών και την προώθηση της βιωματικής μάθησης. Μία σημαντική παράμετρος της δημιουργικής έκφρασης αποτελεί η χρήση της επινοημένης σημειογραφίας. Σύμφωνα με το ΦΕΚ 3040/Β/8-5-2023 για το μάθημα της Μουσικής στο Δημοτικό Σχολείο, ορίζεται η διαχρονική σύνδεση της μουσικής με άλλες τέχνες, όπως το θέατρο, τον κινηματογράφο, τις εικαστικές τέχνες και τον χορό με στόχο την ανάπτυξη της δημιουργικότητας (ΦΕΚ 3040/Β/8-5-2023). Αντικείμενο της παρούσας αναρτημένης ανακοίνωσης είναι η παρουσίαση μίας εργασίας που εξέτασε βιβλιογραφικά έρευνες (όπως των Davidson & Scripp, Upitis, Bamberger, Barrett, Burns και Elkoshi) που εστίασαν στην επινοημένη σημειογραφία των παιδιών και στη συμβολή των γραφικών αναπαραστάσεων στην ενίσχυση της δημιουργικής μουσικής διδασκαλίας. Η επινοημένη σημειογραφία μοιάζει με ζωγραφιά, στην οποία το κάθε παιδί αποτυπώνει και επικοινωνεί με τον δικό του τρόπο το μουσικό νόημα (Upitis, 1990, Burns, 1997). O Burns υποστήριξε τη δυσκολία στην αναπαράσταση του ρυθμού (Burns 1997), με την Bamberger (1991) να επιχειρεί πρώτη τη μελέτη της ρυθμικής σημειογραφίας και την Upitis (1990) να την εξελίσσει. Οι στρατηγικές που τα παιδιά φάνηκε να επιλέγουν για να αναπαραστήσουν την μουσική εμπειρία φέρουν ομοιότητες και κατηγοριοποιούνται στα πέντε επίπεδα των Davidson & Scripp (1986). Η παρούσα αναρτημένη ανακοίνωση παρουσιάζει, στη βάση των πορισμάτων της προηγηθείσας βιβλιογραφικής έρευνας, μια διδακτική παρέμβαση τεσσάρων ωρών για παιδιά ηλικίας 8-10 ετών, συνδυάζοντας διεπιστημονικά το γνωστικό αντικείμενο τη Μουσικής και των Εικαστικών και ακολουθώντας τις οδηγίες του ΑΠΣ για το μάθημα της Μουσικής. Το σχέδιο αυτό φιλοδοξεί να αποτελέσει εφαλτήριο τόσο για περαιτέρω έρευνες επάνω στο συγκεκριμένο θέμα όσο και για περαιτέρω εκπαιδευτικές δράσεις που θα ενθαρρύνουν και θα ενισχύουν τη δημιουργική διδασκαλία της μουσικής στην Ελλάδα.

• Διαθεματικές προσεγγίσεις στη μουσική εκπαίδευση

Αντωνία Ζερβού

Απόφοιτη του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2023) και του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Μουσική και Κοινωνία» με ειδίκευση στη Μουσική Εκπαίδευση και Κοινοτική Μουσική του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (2025). Έχει παρακολουθήσει παιδαγωγικά σεμινάρια και συνέδρια όπως το «Ένα σχολείο για όλους: Η συμπερίληψη στην εκπαιδευτική διαδικασία», «Εφαρμοσμένη Σχολική Ψυχολογία» (ΕΚΠΑ) και το International Online Conference STEAM Approach in Science Education. Προσπαθώντας να συνδυάσει την αγάπη της για τη μουσική με την αγάπη για τα παιδιά, έως σήμερα, έχει παρακολουθήσει μουσικοπαιδαγωγικά σεμινάρια στο Κρουστόφωνο. Ακόμα, αποτελεί ενεργό μέλος της μουσικοπαιδαγωγικής ομάδας της Παιδαγωγικής Σχολής «Παιχνιδιάτορες του Πύργου».

Πολύβιος Ανδρούτσος

O Πολύβιος Ανδρούτσος (Ph.D.) είναι μουσικοπαιδαγωγός-ερευνητής. Έχει δημοσιεύσει εργασίες σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά, δύο βιβλία και είναι συ-συγγραφέας των διδακτικών πακέτων της Β’ και Γ’ γυμνασίου. Έχει διδάξει στην ειδική, A/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση, στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας) και στο Τμήμα Προσχολικής Αγωγής (ΑΤΕΙΘ). Εργάζεται ως μέλος Ε.Ε.Π. Μουσικής Παιδαγωγικής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΑΠΘ. Είναι ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Ένωσης για τη Μουσική Εκπαίδευση (διατέλεσε πρόεδρος, αντιπρόεδρος, και από το 2007, Επίτιμος Πρόεδρος). Διατέλεσε μέλος του ΔΣ της Διεθνούς Ένωσης για τη Μουσική Εκπαίδευση (ISME) και Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του 30ου Παγκόσμιου Συνεδρίου της.