Αναζητώντας το «χαμένο πλαίσιο» της χορωδιακής μουσικής μέσω ενός διαπολιτισμικού μοντέλου εκπαίδευσης

Βερβέρης, Αντώνης

Προφορική ανακοίνωση: ερευνητική εργασία

Περίληψη

Για τη μελέτη ενός μουσικού έργου, ο Elliot (1993) επισημαίνει τη σημασία της κοινωνικο-πολιτισμικής του διάστασης, αφού κάθε έργο δημιουργείται από ανθρώπους για ανθρώπους. Στη χορωδιακή μουσική, η διάσταση αυτή ενισχύεται από τους στίχους, οι οποίοι εκφράζουν συναισθήματα, περιγράφουν καταστάσεις, αφηγούνται γεγονότα κ.α. Αυτή η διαπίστωση δικαιολογεί το αυξημένο ενδιαφέρον ερευνητών σε ζητήματα σύνδεσης κοινωνικού πλαισίου και χορωδιακής πράξης. Αναλυτικότερα, μελέτες έχουν επικεντρωθεί στη σχέση του διδασκόμενου ρεπερτορίου με το κοινωνικο-πολιτισμικό υπόβαθρο των μαθητών σύμφωνα με τις αρχές της Κριτικής Παιδαγωγικής (Hill, 2021) και της Πολιτισμικά Ανταποκρινόμενος Διδασκαλίας (Bond, 2014). Επιπλέον, μελέτες προτείνουν τρόπους προσέγγισης του «πολυπολιτισμικού» ρεπερτορίου με σεβασμό στο πολιτισμικό πλαίσιο δημιουργίας του (Gratto, 2010) ακολουθώντας το γενικότερο αίτημα αποαποικιοποίησης της χορωδιακής εκπαίδευσης (Saplan, 2022). Οι προαναφερθείσες μελέτες εξαίρουν τη σημασία του διαπολιτισμικού διαλόγου και της επαφής των μαθητών με φορείς του υπό μελέτη πολιτισμού. Αν και οι στρατηγικές αυτές αφορούν κυρίως τη μελέτη μουσικής ξένων πολιτισμών ή υποεκπροσωπούμενων κοινωνικών ομάδων, δύναται να επεκταθούν σε κάθε είδους χορωδιακό ρεπερτόριο, ακόμα και λιγότερο «εξωτικού» χαρακτήρα. 

Αντικείμενο της εισήγησης αυτής είναι μία σειρά εκπαιδευτικών δράσεων που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο χορωδίας περιφερειακού πανεπιστημίου με αφορμή δύο εκδηλώσεις μνήμης, αφιερωμένες (α) στην Εβραϊκή κοινότητα Άρτας και (β) την ογδοηκοστή επέτειο της σφαγής στο Δίστομο. Και στις δύο περιπτώσεις, οι χορωδοί επισκέφθηκαν χώρους ιστορικού ενδιαφέροντος, συνομίλησαν με τοπικούς φορείς και  απόγονους των θυμάτων, παρακολούθησαν διαλέξεις, και τίμησαν τις δύο κοινότητες τραγουδώντας σχετικό ρεπερτόριο. Στη συνέχεια, μέλη της χορωδίας συμμετείχαν σε ομάδες εστιασμένης συζήτησης από τις οποίες προέκυψαν δεδομένα ποιοτικού χαρακτήρα που παρουσιάζονται στην παρούσα εισήγηση. Οι συμμετέχοντες υπογράμμισαν τη σημασία της σύνδεσης του ιστορικού και κοινωνικο-πολιτισμικού πλαισίου με τα έργα που τραγούδησαν, γεγονός που τους οδήγησε σε «δυνατές» και ιδιαίτερα φορτισμένες συναισθηματικά μουσικές εμπειρίες, τις οποίες κρατούν στη μνήμη ως κάτι πολύτιμο. Επιπρόσθετα, η όλη εμπειρία τους οδήγησε στο να κατανοήσουν με κριτική διάθεση τα δύο υπό μελέτη ιστορικά γεγονότα, καθώς και το συλλογικό τραύμα που τα ακολούθησε, αλλά και να αναζητήσουν μόνοι τους περαιτέρω πληροφορίες για αυτά. Τέλος, τόνισαν τη σημασία αυτών των εμπειριών στην αναγνώριση του χορωδιακού τραγουδιού ως μέσου προσφοράς στην κοινότητα. 

Θεματικοί Άξονες
  • Κοινωνικό μουσικό περιβάλλον
  • Μουσική εκπαίδευση για την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισότητα
  • Μουσική και κοινότητες
Λέξεις-κλειδιά χορωδιακή εκπαίδευση, διαπολιτισμική εκπαίδευση, κοινωνικό πλαίσιο
Γλώσσα παρουσίασης Ελληνική
Βιογραφικό σημείωμα εισηγητή/ών

Ο Αντώνης Βερβέρης γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στη Μυτιλήνη. Σπούδασε Μουσικολογία και Μουσική Παιδαγωγική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, και Κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Είναι κάτοχος Master στη Χορωδιακή Εκπαίδευση και τη Διεύθυνση Χορωδίας από το Roehampton University του Λονδίνου και το Lynchburg College των ΗΠΑ αντίστοιχα, ενώ τον Ιούνιο του 2017 ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών ΑΠΘ. Εκτός από τη χορωδιακή μουσική έχει ασχοληθεί με την εκτέλεση και διδασκαλία του σαντουριού. Την περίοδο 2009-2018 εργάσθηκε στα Μουσικά Σχολεία Χίου και Μυτιλήνης ενώ από το 2018 διδάσκει στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.