Η ελληνική παραδοσιακή μουσική στην τριτοβάθμια και δευτεροβάθμια τυπική εκπαίδευση. Καλλιτεχνικές - εκπαιδευτικές δράσεις της «Ορχήστρας Βιολιώνε» στα Μουσικά σχολεία της Ελλάδας και της Κύπρου.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΑΡΙΑΣ

Αναρτημένη Ανακοίνωση

Περίληψη

Όπως προκύπτει από την εικόνα της διεθνούς μουσικής πραγματικότητας των τελευταίων δεκαετιών υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από τους μουσικούς για την επαναπροσέγγιση των τοπικών και ιστορικών μουσικών παραδόσεων ως αφετηρία νέων τρόπων ερμηνείας και ενορχήστρωσης (Στάμου 2020, Φλωράκη 2019). Το ενδιαφέρον αυτό είναι εντονότερο για περιοχές όπου παρατηρούνται συσσωρευμένα πολυποίκιλα τοπικά μουσικά ιδιώματα, όπως συμβαίνει και στον ελληνικό χώρο, όπου, λόγω των διαρκών πολιτισμικών αλληλεπιδράσεων, εμφανίζονται πολυάριθμα διακριτά μουσικά ιδιώματα τα οποία μάλιστα βρίσκονται και σε διαρκή αλληλεπίδραση μεταξύ τους (Ζαρίας 2023).

Η μελέτη και η έρευνα αυτών των μουσικών ιδιωμάτων στη χώρα μας εισήχθη πριν από τρεις δεκαετίες στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με τη δημιουργία του θεσμού των Μουσικών Σχολείων, και πριν από δύο δεκαετίες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με την δημιουργία μεταξύ άλλων και της κατεύθυνσης Ελληνικής Παραδοσιακής Μουσικής στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης (ΤΜΕΤ) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (Kαψοκαβάδης 2015, Αθανασιάς 2011). Στο πλαίσιο δράσεων της διερεύνησης των διαφόρων τοπικών ελληνικών μουσικών παραδόσεων και των τρόπων αντίληψης και ερμηνείας τους από τους νέους σπουδαστές αυτών, και δη εκείνους που σπουδάζουν σε φορείς της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η τριαντακονταμελής ορχήστρα τοξοτών εγχόρδων «Ορχήστρα Βιολιώνε» του ΤΜΕΤ πραγματοποιεί δράσεις καλλιτεχνικού και παράλληλα εκπαιδευτικού περιεχομένου στα μουσικά σχολεία της Ελλάδας και της Κύπρου (έχει ήδη επισκεφτεί 12 σχολεία) υπό τη μορφή: συναυλίας, σεμιναρίου, συζήτησης, εργαστηρίου, καθώς και μουσικής σύμπραξης με μουσικάσύνολα του κάθε σχολείου.

Βασικός στόχος των εν λόγω δράσεων είναι η ανάδειξη νέων όψεων και τρόπων ερμηνείας και ενορχήστρωσης της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής από τους νέους σπουδαστές της στις μέρες μας, αναδεικνύοντας παράλληλα τη συνέχεια, τη μουσική εξέλιξη και την πολιτισμική αλληλόδραση μεταξύ των δυο βασικών βαθμίδων μουσικής εκπαίδευσης, της δευτεροβάθμιας και της τριτοβάθμιας. Περαιτέρω προσδοκώμενο αποτέλεσμα των δράσεων είναι η ανάπτυξη ενός δημιουργικού διαλόγου μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων και μέσα από την διάδραση και τη συνεργασία τους να παραχθούν νέες ιδέες και σχέσεις που παράγουν πολιτισμό, αισθητική και γνώση, καθώς και η απώτερη προαγωγή τηςπολυπολιτισμικότητας ως μέσο διαλογικής και συναλλακτικής συνύπαρξης. Απώτερος στόχος, στο πλαίσιο μιας οραματίζουσας διαπολιτισμικής εκπαίδευσης είναι να τεθούν οι πρώτες βάσεις δημιουργίας ενός δικτύου διεθνών εκπαιδευτικών φορέων του πολιτισμού, μέσω του οποίου θα προβάλεται και θα επικοινωνείται ο ελληνικός μουσικός πολιτισμός και εκτός των εθνικών του συνόρων.

Η «Ορχήστρα Βιολιώνε» αποτελεί μια εικοσιπενταμελή ορχήστρα τοξοτών εγχόρδων των φοιτητών της ειδίκευσης του βιολιού του ΤΜΕΤ. Με ήδη δυο προσωπικά δισκογραφικά άλμπουμ στην πορεία της, βασική επιδίωξη του μουσικού συνόλου αποτελεί η παρουσίαση ρεπερτορίου της ελληνικής μουσικής, των Βαλκανίων και της ευρύτερης Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και νέων σύγχρονων συνθέσεων, μέσα από ένα δημιουργικό πρίσμα ενορχήστρωσης και εφαρμογής παλαιότερων αλλά και πιο σύγχρονων ερμηνευτικών τεχνικών των τοξοτών εγχόρδων. Πρόκειται για μια εναλλακτική μουσική πρόταση σύμπραξης των τοξωτών εγχόρδων με στόχο την ανάπτυξη διαδραστικότητας και τη διαρκή εξερεύνηση διαύλων μουσικής επικοινωνίας μεταξύ τους με άφθονη αυτοσχεδιαστική διάθεση. Βασικός στόχος της Ορχήστρας είναι να τροφοδοτήσει το πεδίο τεχνογνωσίας της ερμηνείας των τοξοτών εγχόρδων ενε γένει με νέα στοιχεία τα οποία θα συμβάλουν στην ανάδειξη της εκφραστικής ιδιοτυπίας της «γλώσσας» της οικογένειας του βιολιού στις διάφορες λαϊκές προφορικές παραδόσεις. 

Θεματικοί Άξονες
  • Εμπειρίες, αξίες και πρακτικές της μουσικής και ηχητικής εκπαίδευσης
  • Κοινωνικό μουσικό περιβάλλον
Λέξεις-κλειδιά Ελληνική Παραδοσιακή Μουσική Εκπαίδευση Έγχορδα
Γλώσσα παρουσίασης Ελληνική
Βιογραφικό σημείωμα εισηγητή/ών

Ο Γιάννης Ζαρίας δραστηριοποιείται ως βιολιστής εδώ και τρεις δεκαετίες στο χώρο της ελληνικής μουσικής, ενώ παράλληλα ασχολείται με την ευρύτερη μουσική των βαλκανίων και τον αυτοσχεδιασμό. Είναι ιδρυτικό μέλος των μουσικών σχημάτων: Ρεμπέτικο Τρίο, του σύγχρονου κουαρτέτου εγχόρδων Frog String Quartet και της Ορχήστρας Βιολιώνε ΤΜΕΤ. Επίσης, είναι επίκουρος καθηγητής βιολιού στην κατεύθυνση παραδοσιακής μουσικής του τμήματος Μουσικής Επιστήμης & Τέχνης (TMET) του Πανεπιστήμιου Μακεδονίας. Η διδακτορική του διατριβή «Η Διαποίκιλση στην Ελληνική Παραδοσιακή Βιολιστική Τέχνη» εκδόθηκε από τις Εκδόσεις Ορφέας (2013) και ερευνητικά του άρθρα έχουν δημοσιευτεί σε σχετικά μουσικά περιοδικά και άλλες επιστημονικές εκδόσεις.