Ακρόαση Μουσικής στο Σχολείο Εκτός Μαθησιακής Διαδικασίας: Μπορούμε να Αναπαράγουμε τo Φαινόμενο Mozart;

Τσαλίκη Μαρία

Προφορική ανακοίνωση: ερευνητική εργασία

Περίληψη

Η ακρόαση μουσικής μπορεί να συνοδεύει πολλές καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου ή να λαμβάνει χώρα ως αυτόνομη δραστηριότητα. Παιδιά, έφηβοι και ενήλικες ακούν καθημερινά μουσική σε ποικίλα περιβάλλοντα, ακούσια ή εκούσια. Στο χώρο του σχολείου σπάνια δίνεται οι δυνατότητα στους μαθητές να ακούν μουσική εκτός των μαθημάτων. Η ακρόαση μουσικής στο σχολείο χρησιμοποιείται συνήθως βοηθητικά για να επιτύχει διδακτικούς στόχους κάποιου μαθήματος ή στη διαδικασία του μαθήματος της μουσικής. Πολλές επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι η ακρόαση μουσικής μπορεί να ενισχύσει γνωστικές και αντιληπτικές λειτουργίες του ατόμου, με πιο πολυσυζητημένη αυτή των Rauscher, Shaw και Ky (1993) η οποία ανέδειξε το "Φαινόμενο Mozart”. Το "Φαινόμενο Mozart" αρχικά αφορούσε τη βελτίωση της χωροταξικής ικανότητας των συμμετεχόντων μετά την ακρόασης μίας σονάτας του Mozart ενώ κατέληξε να περιγράφει κάθε ευεργετική επίδραση που μπορεί να έχει η ακρόαση μουσικής (κυρίως κλασικής) στις γνωστικές λειτουργίες του ατόμου. Η μελέτη των Rauscher et al. (1993) πυροδότησε πολλές έρευνες οι οποίες προσπάθησαν είτε να το αναπαράγουν, είτε να το διαψεύσουν είτε να ανακαλύψουν τους μηχανισμούς που πιθανώς να το προκαλούν. Οι έρευνες που ακολούθησαν ανέδειξαν τη συναισθηματική αντίδραση που προκαλεί το μουσικό ερέθισμα στο άτομο ως σημαντικότερο παράγοντα για την επίδραση που φαίνεται να έχει η ακρόαση μουσικής στις γνωστικές και αντιληπτικές λειτουργίες του ατόμου (Schellenberg et al., 2007). Επεκτάθηκαν και σε άλλες γνωστικές και αντιληπτικές λειτουργίες εκτός από τη χωροταξική ικανότητα (Carr & Rickard, 2016) και διενεργήθηκαν σε διαφορετικά δείγματα πληθυσμών, ηλικιακά και πολιτισμικά (Ivanov & Geake, 2003 · Schellenberg & Hallam, 2006). Στην παρούσα εισήγηση θα παρουσιαστεί μία βιβλιογραφική ανασκόπηση των σχετικών μελετών σε δείγματα που περιλαμβάνουν παιδιά και εφήβους τυπικής εκπαίδευσης. Μέσα από τα ευρήματα που θα παρουσιαστούν, η μελέτη μας φιλοδοξεί να απαντήσει στο αν επιβεβαιώνεται και υπό ποιες προϋποθέσεις η πιθανότητα πυροδότησης ενός «φαινομένου Mozart» με την ευρύτερη έννοια της ευεργετικής επίδρασης της ακρόασης μουσικής στις γνωστικές και αντιληπτικές λειτουργίες των μαθητών, ποιες συγκεκριμένες λειτουργίες μπορεί να αφορά καθώς και ποια χαρακτηριστικά της μουσικής προς ακρόαση είναι πιθανό να διαμεσολαβούν  για να επιτευχθεί η επιθυμητή επίδραση. Με βάση τα ευρήματα της παραπάνω βιβλιογραφικής μελέτης θα παρουσιαστούν επίσης προτάσεις καλών πρακτικών για τη χρήση της ακρόασης μουσικής στο χώρο του σχολείου για μη διδακτικούς σκοπούς. 

Θεματικοί Άξονες
  • Μουσικές εμπειρίες με νόημα
  • Μουσική ψυχολογία και ταυτότητες
  • Μουσική και κοινότητες
Λέξεις-κλειδιά Ακρόαση, Φαινόμενο Mozart, Σχολείο, Μουσική
Γλώσσα παρουσίασης Ελληνική
Βιογραφικό σημείωμα εισηγητή/ών

Η Μαρία Τσαλίκη γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη όπου και ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης με ειδίκευση στο πιάνο. Στη συνέχεια ολοκλήρωσε τον Μεταπτυχιακό Κύκλο Σπουδών στο ίδιο Τμήμα στη Μουσική Παιδαγωγική και από το 2023 είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου στη Μουσική Παιδαγωγική. Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά επιστημονικά και μουσικοπαιδαγωγικά περιοδικά και έχει συμμετάσχει σε διεθνή συνέδρια μουσικοπαιδαγωγικής και εκπαίδευσης. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός Μουσικής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Θεσσαλονίκης καθώς και στην ωδειακή εκπαίδευση. Συνεργάζεται με το Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια.