Στις αρχές της δεκαετίας του ΄70 στη Γαλλία, μια ομάδα ερευνητών που πρόσκειται στο ΙΝΑ –GRM (ερευνητικό εργαστήρι που είχε ιδρύσει ο πρωτοπόρος της συγκεκριμένης μουσικής Pierre Schaeffer) θέτει τις βάσεις για την ανάπτυξη μιας μουσικοπαιδαγωγικής προσέγγισης που θα ονομαστεί  Παιδαγωγική της Μουσικής Αφύπνισης. Η αμφισβήτηση της μονοκρατορίας του δυτικού τονικού συστήματος, η αποδοχή και αξιοποίηση των θορύβων και των ασυνήθιστων μουσικών χειρονομιών, η κεντρική σημασία που αποδίδεται στην εξερεύνηση και στον πειραματισμό με τους ήχους – χαρακτηριστικά της νέας αντίληψης για τη μουσική δημιουργία που εισάγει η συγκεκριμένη μουσική – οδηγούν την παιδαγωγική ομάδα της GRM να δει με μια εντελώς διαφορετική ματιά την μουσικοπαιδαγωγική έρευνα και πράξη. Η ομάδα, με πρωτεργάτη τον συνθέτη και ερευνητή François Delalande, οργανώνει δράσεις με εκπαιδευτικούς σε σχολεία της Γαλλίας, πραγματοποιεί εβδομαδιαίες ραδιοφωνικές εκπομπές με αντικείμενο τη Μουσική Αφύπνιση (Eveil à la musique) και δημοσιεύει το 1976  μια συλλογή κειμένων  με τίτλο Μουσική Παιδαγωγική της Αφύπνισης.Χωρίς αμφιβολία δεν πρόκειται εδώ μόνο «για έναν παιδαγωγικό οδηγό που προορίζεται για εκπαιδευτικούς», όπως διαβάζουμε στον πρόλογο της έκδοσης. Οι συγγραφείς επεξεργάζονται θεμελιώδη ερωτήματα που αφορούν στην ίδια την έννοια της μουσικής και τη φύση της μουσικής εμπειρίας: Υπάρχει μουσική πέρα από τις νότες; Ποιον/ποια ορίζουμε ως μουσικό; Ποια η σχέση των αυθόρμητων θορύβων που παράγουν τα παιδιά με τη μουσική δημιουργία; Ποια η θέση του παιχνιδιού στη μουσική μάθηση; Μέσα σε αυτή τη νέα ερευνητική προοπτική η μουσικοπαιδαγωγική σχέση επαναπροσδιορίζεται: ο/η εκπαιδευτικός που έχει εκ των προτέρων συλλέξει ένα ρεπερτόριο έτοιμων συνταγών προκειμένου τα παιδιά να κατακτήσουν έννοιες και τεχνικές, παραχωρεί τη θέση του σε έναν/μια εκπαιδευτικό που προτείνει μέσα, προσφέρει δυνατότητες και κίνητρα, που καθοδηγεί χωρίς να κατευθύνει, που προ(σ)καλεί τους μαθητές του/της να χαράξουν μαζί δρόμους δημιουργίας.

Εκκινώντας από τα παραπάνω θα επιχειρήσουμε στην παρούσα εργασία να δούμε με ποια έννοια οι ιδέες και το περιεχόμενο της Παιδαγωγικής  της Μουσικής Αφύπνισης θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα θεμέλιο για μια χειραφετητική μουσική παιδαγωγική σήμερα, μια παιδαγωγική που θα έχει σαν κυρίαρχο μέλημα την ανάδειξη της «φωνής των παιδιών». Προκειμένου να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα θα μελετήσουμε βιβλιογραφικές πηγές και θα αξιοποιήσουμε αδημοσίευτο υλικό από τις ημι-κατευθυνόμενες συνεντεύξεις και τις προσωπικές συνομιλίες που είχαμε με τον François Delalande.   

• Ιστορικές και πολιτισμικές διαστάσεις και σύγχρονες εκπαιδευτικές πρακτικές

Η Βασιλική Ρεράκη είναι ψυχολόγος και μουσικολόγος. Είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στη Μουσική Ψυχολογία από το Πανεπιστήμιο Paris -IV Sorbonne (επιβλέπων καθηγητής: Michel Imberty). Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα και οι δημοσιευμένες εργασίες της εστιάζουν κυρίως σε πτυχές της ανθρώπινης επικοινωνιακής μουσικότητας, καθώς και σε εμπειρίες προφορικοτήτων και αυτοσχεδιασμού. Στην ανώτατη εκπαίδευση δίδαξε στο Α.Π.Θ (τμήμα Μουσικών Σπουδών) και στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής). Είναι συν-μεταφράστρια του βιβλίου του François Delalande, Η μουσική είναι ένα παιχνίδι για παιδιά. 

Η Φωτεινή Ρεράκη είναι μουσικολόγος και ανθρωπολόγος. Εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή στο Πανεπιστήμιο Paris IV-Sorbonne υπό την επίβλεψη του Michel Imberty. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα και οι δημοσιευμένες εργασίες της αφορούν ανθρωπολογικές προσεγγίσεις της μουσικής και της μουσικής εκπαίδευσης και, πιο συγκεκριμένα, ζητήματα ταυτοτήτων, αναπαραστάσεων και ρητορικών. Έχει διδάξει επί σειρά ετών Μουσική παιδαγωγική και Ανθρωπολογία (ΤΕΙ Ηπείρου, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Πανεπιστήμιο Κρήτης). Σήμερα διδάσκει στο Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Είναι συν-μεταφράστρια του βιβλίου του François Delalande, Η μουσική είναι ένα παιχνίδι για παιδιά.