Η επίδραση της ενεργού μουσικής εμπλοκής στην υγεία, την ευημερία και την κοινωνική ενσωμάτωση στο πλαίσιο μουσικών κοινοτικών παρεμβάσεων διερευνάται συστηματικά τα τελευταία χρόνια. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι σχετικές έρευνες αφορούν πληθυσμούς με αυξημένες ανάγκες υποστήριξης όσον αφορά την ψυχική ή/και τη σωματική τους υγεία ή κοινωνικές ομάδες που αντιμετωπίζουν συνθήκες αποκλεισμού. 

Με δεδομένο ότι η μουσική στην κοινότητα αφορά συμπεριληπτικές δράσεις, όπου η έννοια της «φιλοξενίας» αλλά και της πρόληψης είναι κομβικής σημασίας αποφασίσαμε να διερευνήσουμε ένα ιδιαίτερα επιτυχημένο πρόγραμμα μουσικής, ανοικτό σε όλα τα μέλη της τοπικής κοινότητας που υλοποιείται σε μακροχρόνια βάση στην Κρήτη. Το πρόγραμμα με τίτλο «Η Τέχνη του Ρυθμού» περιλαμβάνει μουσική δημιουργία με κρουστά, συνδυάζοντας κίνηση και φωνητική εκτέλεση.

Σκοπός της έρευνας ήταν η διερεύνηση του ρόλου της μουσικής στη ζωή των συμμετεχόντων πριν και μετά την παρέμβαση και ειδικότερα η επίδραση της ενεργού μουσικής συμμετοχής στην ψυχική διάθεση και τη ρύθμιση του συναισθήματος. Έγινε χρήση μικτής μεθοδολογίας στο πλαίσιο της μελέτης περίπτωσης που περιλάμβανε τη χορήγηση ερωτηματολογίων (B-MMR, Δείκτης Ευημερίας (WHO-5) και ένα σύντομο ερωτηματολόγιο θετικής ψυχολογίας) πριν την έναρξη και μετά τη λήξη της παρέμβασης (N=107) καθώς και τη διεξαγωγή ομάδας εστίασης αμέσως μετά τη λήξη του προγράμματος. 

Στην παρούσα εισήγηση γίνεται μία πρώτη αποτύπωση των αποτελεσμάτων της ποσοτικής έρευνας, τα οποία έδειξαν διαφορές πριν και μετά την παρέμβαση, με κυριότερη την αύξηση της επίδρασης της μουσικής στην ψυχική διάθεση των συμμετεχόντων. Παράλληλα, μέσω της θεματικής ανάλυσης του περιεχομένου της συνέντευξης, επιχειρούμε να δείξουμε πώς η ενεργός συμμετοχή στη μουσική διαδικασία βιώνεται ως μια λειτουργία φροντίδας, την οποία οι συμμετέχοντες σταδιακά εσωτερικεύουν και αξιοποιούν για την ευημερία τους.

• Μουσική και κοινότητες

Η Χριστιάνα Αδαμοπούλου είναι Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό (ΕΕΠ) στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ και μουσικοθεραπεύτρια. Σπούδασε μουσική στη ΤΜΣ Ιονίου Πανεπιστημίου από όπου έλαβε και τον διδακτορικό της τίτλο και έλαβε μεταπτυχιακό δίπλωμα (MA) στη μουσικοθεραπεία από το Anglia Ruskin University, Cambridge, UK. Είναι επίσης διπλωματούχος πιάνου. Έχει επίσης εκπαιδευτεί στην ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία ομάδων.

Η Έρη Μαυροπούλη είναι μουσικός εκπαιδευτικός, μουσικολόγος και υποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Απέκτησε το πρώτο της πτυχίο από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη συνέχεια ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές με θέμα «Θεωρία, Πράξη και Αξιολόγηση στην Εκπαίδευση» στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά της σχετικά με την επαγγελματική εξουθένωση των εκπαιδευτικών σε διάφορα συνέδρια στην Ελλάδα και έχει βραβευθεί σε συνέδριο στο 8ο Διεθνές Συνέδριο για την Κοινωνία, την Εκπαίδευση και την Πολιτική (ΙΑΚΕ), που πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 2022.

Ο Γιάννης Παπατζανής έχει συνεργαστεί µε µουσικούς από πολλές χώρες και είναι επίσης στενός συνεργάτης κορυφαίων μουσικών (όπως Ross Daly, Γιώργο Ξυλούρη, Ψαραντώνη) τα τελευταία 25 χρόνια παίζοντας κρουστά και τραγουδώντας. Η βάση του τραγουδιστικού ρεπερτορίου του είναι η κρητική µουσική, αλλά επίσης προσεγγίζει και µουσικά ιδιώµατα από την υπόλοιπη Ελλάδα. Παράλληλα, εξελίσσει τις τεχνικές του αιγαιακού παραδοσιακού κρουστού (τουµπάκι/νταουλάκι), ενώ χρησιμοποιεί κρουστά και από άλλες παραδόσεις. Έχει συνθέσει πρωτότυπη µουσική για το θέατρο, τον κινηματογράφο, για χοροθέατρο, ντοκιµαντέρ και τηλεοπτικές παραγωγές.

Η Χριστίνα Αναγνωστοπούλου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθύντρια του Εργαστηρίου Μουσικής, Γνωσιακών Επιστημών και Κοινότητας. Έχει διδάξει στα πανεπιστήμια του Εδιμβούργου, της Γλασκώβης, καθώς και στο Queen’s Belfast σε αντικείμενα σχετικά με τη μουσική ανάλυση, την υπολογιστική μουσικολογία, τις γνωσιακές επιστήμες και την τεχνητή νοημοσύνη.