Τις τελευταίες δεκαετίες τα πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα αποτελούν μια νέα πραγματικότητα, αναδεικνύοντας παράλληλα νέες εκπαιδευτικές ανάγκες. Από τo τέλος του 20ου αιώνα η διαπολιτισμική εκπαίδευση λειτουργεί ως αρωγός στήριξης, αλληλεπίδρασης και κατανόησης σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία. Η μουσική εκπαίδευση αποτελεί ένα πεδίο που προσφέρεται για την ανάπτυξη και καλλιέργεια διαπολιτισμικών εκπαιδευτικών στόχων. Παρόλα αυτά, η προσαρμογή των εκπαιδευτικών στις νέες απαιτήσεις αποδεικνύεται ιδιαίτερα απαιτητική στην πράξη (Campbell, 2008). Η Ελλάδα ανέκαθεν αποτελούσε σταυροδρόμι πολιτισμών, δεχόμενη μεταναστευτικές ροές τόσο από γειτονικές χώρες (π.χ. Αλβανία) όσο και από εμπόλεμες ζώνες. Η παρούσα μελέτη διερευνά τις πεποιθήσεις των εκπαιδευτικών μουσικής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα σχετικά με τη διαπολιτισμική μουσική εκπαίδευση, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις προκλήσεις και τις απαιτήσεις για τη δημιουργία πολιτισμικά συμπεριληπτικών περιβαλλόντων στην τάξη. Μέσω εργαλείων ποιοτικής έρευνας, εννέα εκπαιδευτικοί μουσικής που δίδασκαν σε δημοτικά σχολεία της Αθήνας συμμετείχαν σε συνεντεύξεις, ώστε να διερευνηθούν οι απόψεις, οι εμπειρίες και οι αντιλήψεις τους σχετικά με την εφαρμογή διαπολιτισμικών μουσικών πρακτικών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Τα ευρήματα αποκαλύπτουν ότι, ενώ οι εκπαιδευτικοί επέδειξαν έντονη προθυμία και ενθουσιασμό να υποστηρίξουν τη διαπολιτισμική μουσική εκπαίδευση, αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια, όπως η έλλειψη κατάλληλης επιμόρφωσης και υλικοτεχνικού εξοπλισμού. Αυτό το κενό περιορίζει την ικανότητά τους να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν αποτελεσματικά, πολιτισμικά συμπεριληπτικά μαθήματα μουσικής που να ανταποκρίνονται στις διαφορετικές ταυτότητες των μαθητών τους. Τα αποτελέσματα της έρευνας αναδεικνύουν σημαντικά στοιχεία για τον ρόλο των εκπαιδευτικών μουσικής στην προώθηση της διαπολιτισμικότητας, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, ένα πεδίο στο οποίο η ακαδημαϊκή έρευνα παραμένει περιορισμένη (Θεοδωρίδης, 2019). Παράλληλα, υπογραμμίζουν την ανάγκη για στοχευμένα προγράμματα ενδοϋπηρεσιακής κατάρτισης, ανάπτυξη κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού για τις διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης και θεσμική υποστήριξη, ώστε να ενδυναμωθούν οι εκπαιδευτικοί μουσικής στη δημιουργία συμπεριληπτικών μαθησιακών περιβαλλόντων (Kelly-McHale, 2013). Η παρούσα μελέτη συμβάλλει σημαντικά στην κατανόηση της διαπολιτισμικής μουσικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, έναν τομέα που παραμένει ελάχιστα μελετημένος σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Η έλλειψη επαρκών ερευνών καθιστά αναγκαία την καταγραφή των εμπειριών και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί μουσικής, ώστε να διαμορφωθούν στρατηγικές που θα διευκολύνουν την εφαρμογή διαπολιτισμικών πρακτικών. Επιπλέον, τα ευρήματα της παρούσας μελέτης ενισχύουν τον διάλογο γύρω από την ενσωμάτωση της πολιτισμικής πολυμορφίας στη μουσική εκπαίδευση και προσφέρουν πολύτιμες γνώσεις για τον σχεδιασμό εκπαιδευτικών πολιτικών που θα υποστηρίζουν τους εκπαιδευτικούς στην ανάπτυξη ενός πιο συμπεριληπτικού και αποτελεσματικού μαθησιακού περιβάλλοντος.

• Συμπερίληψη, περιθωριοποίηση, εκφοβισμός και αποκλεισμός
• Μουσική εκπαίδευση για την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισότητα
• Δια βίου μάθηση των εκπαιδευτικών μουσικής
• Μουσική και κοινότητες

Η Χριστίνα Κατσαμάτσα είναι μουσικοπαιδαγωγός, μαέστρος και τραγουδίστρια με ισχυρό υπόβαθρο στην μουσική ερμηνεία και παιδαγωγική. Είναι απόφοιτος του τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και εξειδικεύτηκε στη διεύθυνση χορωδίας στο Πανεπιστήμιο του Μίνιου στην Πορτογαλία. Από το 2012 εργάζεται ως εκπαιδευτικός μουσικής στα δημόσια σχολεία της Ελλάδας, εστιάζοντας στη συμπεριληπτική και πολιτιστικά ποικιλόμορφη εκπαίδευση. Ως σολίστ, έχει εμφανιστεί σε σημαντικές σκηνές σε όλη την Ελλάδα, με αξιόλογους ρόλους στις όπερες Dido and Aeneas και La Belle Hélène. Με έντονο ενδιαφέρον στη φωνητική εκπαίδευση και τη διαπολιτισμική μουσική εκπαίδευση, συνεχίζει να συνεισφέρει στον τομέα μέσω της ερμηνείας και της διδασκαλίας.

Ο Γιάννης Μυράλης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Μουσικής Παιδαγωγικής και Σαξοφώνου στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζουν στη διδασκαλία των μουσικών του κόσμου, στην οργανική μουσική εκπαίδευση και στα ερασιτεχνικά μουσικά σύνολα ενηλίκων. Έχει πλούσια διδακτική εμπειρία σε σχολεία και πανεπιστήμια στην Κύπρο και τις ΗΠΑ, ενώ έχει παρουσιάσει σε εθνικά και διεθνή συνέδρια μουσικής παιδαγωγικής, εθνομουσικολογίας και σαξοφώνου. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ. Είναι μέλος του Δ.Σ. του ECMTA και πρώην πρόεδρος του Instrumental and Vocal Music Teaching Commission της ISME. Παράλληλα, έχει πλούσια εμπειρία ως σαξοφωνίστας με διάφορα σύνολα μουσικής δωματίου.