Η μουσική δραστηριότητα των παιδιών στο ελεύθερο παιχνίδι στο νηπιαγωγείο, συμβαίνει αυθόρμητα και είναι εσωτερικά υποκινούμενη. Κάποιες φορές, ένα ερέθισμα που αφήνει η/ο νηπιαγωγός, μπορεί να αποτελέσει αφορμή για αναδυόμενη μουσική δράση, ενθαρρύνοντας την αυθόρμητη συμμετοχή και τον πειραματισμό των παιδιών (Edwards et al., 2011). Στο ελεύθερο αυτό παιχνίδι τα παιδιά, καθώς αυτοσχεδιάζουν ή αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, εκφράζουν με ήχους ή λέξεις τα ενδιαφέροντα, τις ιδέες, τις εμπειρίες και τα συναισθήματά τους (Δογάνη, 2024). Η παρούσα έρευνα εστίασε στα ενδιαφέροντα των παιδιών προσχολικής ηλικίας όπως αυτά αναδύονται αυθόρμητα στο ελεύθερο μουσικό τους παιχνίδι στην τάξη, με αφορμή την ύπαρξη ενός μουσικού οργάνου ως ερέθισμα. Η εμπειρία των παιδιών αποτυπώθηκε κυρίως μέσα από παρατήρηση με μη συμμετοχικό τρόπο, ακολουθώντας τη δημιουργική τους δραστηριότητα, σε στιγμές που εκείνα επέλεγαν να ασχοληθούν αυθόρμητα με μουσικό παιχνίδι (Cohen et al., 2018). Η παρατήρηση ενισχύθηκε με περιγραφικές σημειώσεις πεδίου και βιντεοσκοπημένες καταγραφές. Συλλέχθηκαν τα μουσικά τεχνουργήματα που δημιούργησαν τα παιδιά, ενώ πραγματοποιήθηκαν ατομικές συζητήσεις με τη μορφή συνέντευξης, με ανοιχτού τύπου ερωτήσεις σχετικά με την εμπειρία και το περιεχόμενο του μουσικού παιχνιδιού. Η θεματική ανάλυση που ακολούθησε, βασίστηκε στην αφηγηματική περιγραφή των κρίσιμων συμβάντων που προέκυψαν από την παρατήρηση. Από την ανάλυση αναδείχθηκε η δημιουργικότητα των παιδιών στο να εντάξουν τα ενδιαφέροντά τους στο μουσικό παιχνίδι. Εξερεύνησαν τρόπους παραγωγής του ήχου με εναλλαγές στην ταχύτητα, τη διάρκεια, ατομικά ή με άλλα παιδιά. Αναζήτησαν πρωτότυπες και παιγνιώδεις μορφές επικοινωνίας και σύνδεσης μεταξύ τους, αυτοσχεδιάζοντας μουσικά και κινητικά. Δημιούργησαν πρωτότυπα παιχνίδια εντάσσοντας το μουσικό όργανο-ερέθισμα σε αυτά. Από την ανάλυση φάνηκε ότι το ελεύθερο μουσικό παιχνίδι έχει μια διττή και κομβική σημασία για το παιδί. Αποτελεί ταυτόχρονα και το μέσο και το σκοπό. Μέσα σε αυτό, το παιδί δημιουργεί μουσική, ελέγχοντας τις επιλογές και την εξέλιξή της, ενώ η ροή της μουσικής έκφρασης εξελίσσεται αβίαστα, επειδή ακριβώς συμβαίνει μέσα στο παιχνίδι. Καταδεικνύεται η σημασία  της παρατήρησης από τους εκπαιδευτικούς, των αυθόρμητων μουσικών δημιουργιών που αναπτύσσει το παιδί στο παιχνίδι, ώστε να τις διακρίνουν και να τις ενισχύουν.

• Προγράμματα σπουδών και κριτική προσέγγιση
• Μουσικές εμπειρίες με νόημα

Η Κωνσταντίνα Δογάνη είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΤΕΠΑΕ), ΑΠΘ. Έχει διδάξει επί σειρά ετών σε προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σε πανεπιστήμια εσωτερικού και εξωτερικού όπως Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας Κύπρου, Πανεπιστήμιο Luneburg Γερμανίας και Πανεπιστήμιο Exeter Αγγλίας. Σπούδασε νηπιαγωγός στο Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, ΕΚΠΑ και έχει πτυχίο Πιάνου από το Πρότυπο Πειραματικό Ωδείο Αθηνών.  Είναι διδάκτορας Πανεπιστημίου Exeter Αγγλίας και έχει μεταπτυχιακό στη Μουσική Παιδαγωγική, Πανεπιστήμιο Reading Αγγλίας. Έχει εργασθεί ως νηπιαγωγός και μουσικοπαιδαγωγός στη δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση. Είναι συγγραφέας του βιβλίου «Μουσική στην προσχολική αγωγή: Αλληλεπίδραση παιδιού-παιδαγωγού» (εκδ. Gutenberg) ενώ αρθρογραφεί σε διεθνή και ελληνικά περιοδικά.  Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα και η διδασκαλία της επικεντρώνονται στη ανίχνευση μιας παιδαγωγικής του δασκάλου που ενθαρρύνει τη μουσική δημιουργικότητα των παιδιών στην τάξη μέσω δραστηριοτήτων σύνθεσης και αυτοσχεδιασμού.