Δημιουργικότητα στην εκπαίδευση, ορισμοί, και μουσική παιδαγωγική: ένας κριτικός αναστοχασμός

Ανδρέας Παύλου, Μυράλης Ιωάννης

Αναρτημένη Ανακοίνωση

Περίληψη

Οι ορισμοί της δημιουργικότητας στην εκπαίδευση ποικίλλουν σημαντικά, καθιστώντας απίθανο να επιτευχθεί ποτέ πλήρης συναίνεση μεταξύ των μελετητών. Σημειώνεται πως φαίνεται να υπάρχει διχοτομία στις απόψεις των ερευνητών ως προς τον ορισμό της έννοιας της δημιουργικότητας, γεγονός που εγείρει προβληματικές επιπτώσεις στην εκπαίδευση αφού μια κοινή αντίληψή είναι προϋπόθεση μιας δημιουργικής εκπαίδευσης, της οριοθέτησης διδασκαλικών μεθόδων και της αξιολόγησης (Kaufman and Baer, 2012). Έχουν γίνει διάφορες προσπάθειες για τον ορισμό της δημιουργικότητας, που κυμαίνονται από ευρείες ερμηνείες έως εξειδικευμένα μοντέλα που εξερευνούν τις παραμέτρους όπως η δημιουργική διαδικασία, το περιβάλλον, η αξιολόγηση και η σημασία του δημιουργικού προϊόντος στο κοινωνικό του πλαίσιο. Στη μουσική εκπαίδευση, η δημιουργικότητα εκφράζεται κυρίως μέσω της σύνθεσης και του αυτοσχεδιασμού (Odena, 2011). Εστιάζοντας στον αυτοσχεδιασμό, αναδεικνύεται η διάκριση μεταξύ δημιουργικότητας και αυθορμητισμού, τονίζοντας ότι η δημιουργικότητα περιλαμβάνει κάτι περισσότερο από απλές αυθόρμητες ενέργειες. Απαιτεί προθυμία για ανάληψη ρίσκων, υιοθέτηση νέων εμπειριών και υπέρβαση του προβλέψιμου (Kaufman & Baer, 2012). Το θεωρητικό πλαίσιο της δημιουργικότητας αποκαλύπτει μια διχοτομία στις προσεγγίσεις των μελετητών. Ορισμένοι ερευνητές δίνουν έμφαση στην ατομικότητα και τη μοναδικότητα του δημιουργικού προϊόντος (Big-C), ενώ άλλοι επικεντρώνονται στη δημιουργική διαδικασία, στο άτομο και στη προσωπική δημιουργικότητα (Little-c) (Silvia et al., 2014). Αντίστοιχη διαίρεση παρατηρείται στη συζήτηση για τη γενικότητα ή την εξειδίκευση των δημιουργικών δεξιοτήτων: κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι δεξιότητες αυτές είναι μεταβιβάσιμες μεταξύ διαφορετικών πεδίων, ενώ άλλοι θεωρούν ότι η δημιουργικότητα σε έναν τομέα δεν προβλέπει τη δημιουργικότητα σε έναν άλλο (Baer, 2016). Μια ενδιάμεση προσέγγιση προτείνει ότι τόσο η γενικότητα όσο και η εξειδίκευση διαδραματίζουν ρόλο, με τη μεταξύ τους σχέση να μεταβάλλεται ανάλογα με το κοινωνικό πλαίσιο και την ηλικιακή ανάπτυξη (Plucker & Beghetto, 2004). Αυτή η διχοτομία αντικατοπτρίζεται και στις γνωστικές και αναπτυξιακές θεωρίες, όπως η επίλυση προβλημάτων έναντι της ανακάλυψης προβλημάτων ή η αποκλίνουσα έναντι της συγκλίνουσας σκέψης. Μια κοινή κατανόηση της δημιουργικότητας είναι απαραίτητη για την προώθηση μιας δημιουργικής εκπαίδευσης. Οι Kaufman & Baer (2012) υποστηρίζουν ότι ο καθορισμός του ποιος αποφασίζει τι θεωρείται δημιουργικό είναι ζωτικής σημασίας για την αξιολόγηση των δημιουργικών προϊόντων. Η παρούσα πρόταση για αναρτημένη ανακοίνωση αποσκοπεί σε έναν κριτικό αναστοχασμό της βιβλιογραφίας, και τη συζήτηση να επικεντρώνεται στις μελέτες και τα μοντέλα δημιουργικής δραστηριότητας και πως αυτά αφορούν τον σχεδιασμό αναλυτικών προγραμμάτων μουσικής και αντιλήψεις στην μουσική παιδαγωγική. Τα μοντέλα αυτά έχουν φιλτραριστεί στην βάση μεθοδολογίας συστηματικής βιβλιογραφικής ανασκόπησης και σχεδιάγραμμα PRISMA, με σκοπό τη συζήτηση των αποτελεσμάτων, ομοιοτήτων, ή διαφορών μεταξύ των μοντέλων, και πως αυτά συνάδουν με την σχετική βιβλιογραφία. Εν κατακλείδι, ευελπιστούμε πως η παρούσα πρόταση θα βοηθήσει σε μια άτυπη στοιχειοθέτηση των κοινών χαρακτηριστικών που αφορούν την ανάπτυξη της δημιουργικότητας μέσω μουσικών δραστηριοτήτων.
 

Θεματικοί Άξονες
  • Εμπειρίες, αξίες και πρακτικές της μουσικής και ηχητικής εκπαίδευσης
  • Διαθεματικές προσεγγίσεις στη μουσική εκπαίδευση
  • Προγράμματα σπουδών και κριτική προσέγγιση
  • Μουσικές εμπειρίες με νόημα
Λέξεις-κλειδιά Δημιουργικότητα και ορισμοί, Μουσική Παιδαγωγική, αναλυτικά προγράμματα Μουσικής, διδασκαλία του αυτοσχεδιασμού
Γλώσσα παρουσίασης Ελληνική
Βιογραφικό σημείωμα εισηγητή/ών

Ο Ανδρέας Παύλου είναι εκπαιδευτικός και ερευνητής με έμφαση στην δημιουργικότητα στην εκπαίδευση, την μουσική παιδαγωγική, την γνωστική ανάπτυξη, και τα ευρύτερα οφέλη της μουσικής εκπαίδευσης. Είναι απόφυτος μεταπτυχιακού του Πανεπηστημίου Royal Holloway του University of London και έχει ειδικευτεί στην εκτέλεση ηλεκτρικής κιθάρας με επιβλέποντες καθηγητές τους Prof. Mary Dullea και Nick Hollings, και στη σύνθεση με επιβλέποντα καθηγητή τον Prof. Mark Boweden. Ο Ανδρέας έχει δουλέψει στον ιδιωτικό κλάδο μουσικής εκπαίδευσης στην Μεγάλη Βρετανία, και έχει συνεργαστεί με εκπαιδευτικά ιδρύματα στο Λονδίνο, το Berkshire, και το Surrey, περιλαμβανομένου και του The Rock Project. Είναι συνιδρυτής και διευθηντής της μουσικής σχολής wePlay στην Λάρνακα όπου διδάσκει τα μαθήματα κιθάρας, βιολιού, πιάνου, θεωρίας και μουσικής ανάλυσης. 

 

Ο Γιάννης Μυράλης είναι αναπληρωτής καθηγητής Μουσικής Παιδαγωγικής και Σαξοφώνου στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Έχει επίσης διδάξει στo Πανεπιστήμιο Κύπρου, University of Idaho (ΗΠΑ) και University of Windsor (Καναδάς). Έχει δώσει ρεσιτάλ στην Κύπρο, Ελλάδα, Ιταλία, Λίβανο, Ελβετία, Ισπανία, Σερβία, Καναδά και ΗΠΑ. Έχει εμφανιστεί ως σολίστ με τη Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου, παρουσιάζοντας τα κονσέρτα των Ibert, Glazounov, Κωνσταντινίδη και Milhaud. Είναι ιδρυτικό μέλος του Transcontinental Saxophone Quartet, με το οποίο είναι νικητές των διαγωνισμών μουσικής δωματίου MTNA και Fischoff. Με το κουαρτέτο έχουν εμφανιστεί στο διάσημο φεστιβάλ της Ραβέννας, ενώ εμφανίστηκαν επίσης ως σολίστ με τη Βασιλική Μπάντα της Βελγικής Αεροπορίας στη Μιννεάπολη. Ο δίσκος τους “Mountain Roads” έχει αποσπάσει εξαιρετικές κριτικές. Είναι επίσης μέλος του Μεσογειακού Τρίο (βιολί, σαξόφωνο & πιάνο) με το οποίο εμφανίστηκε στο Μόναχο, Άμστερνταμ, Λευκωσία και Βόνη. Διετέλεσε επίσης μέλος του Κουαρτέτου Σαξοφώνων Αθηνών και του Μακεδονικού Κουαρτέτου Σαξοφώνων με το οποίο εμφανίστηκε ως σολίστ με την Ορχήστρα Δωματίου του Neuchâtel της Ελβετίας. Κατέχει πτυχία από το Lawrence University, Bowling Green State University και Michigan State University. Ο Γιάννης Μυράλης είναι ιδρυτικό μέλος του Ελληνικού Συνδέσμου Σαξοφώνων, πρόεδρος του Κυπριακού Συνδέσμου Σαξοφώνων και μέλος του ΔΣ του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Καθηγητών Μουσικής Δωματίου (ECMTA).