Η εμπλοκή με μουσικά βίντεο εμφανίζεται σε διάφορες διακριτές μορφές που διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης προσδιορίζουν και εκφράζουν τη μουσική και κοινωνική τους ταυτότητα. Στο σύγχρονο κοινωνικό και επικοινωνιακό περιβάλλον, η μουσική αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο της καθημερινότητας, ιδιαίτερα για τους εφήβους, οι οποίοι βρίσκονται εκτεθειμένοι σε ποικίλες μουσικές προκλήσεις και μουσικά ερεθίσματα. Πολλαπλές ερευνητικές προσεγγίσεις έχουν τεκμηριώσει ότι η παρακολούθηση hip-hop, R&B  και άλλων μουσικών βίντεο επηρεάζει τις επιλογές μόδας, την αυτοαντίληψη και τις μουσικές προτιμήσεις (Clark, Amber B. & Lonsdale, A.J., 2023).

Λαμβάνοντας υπόψη την ενασχόληση των εφήβων μαθητών με τα μουσικά βίντεο στον ελεύθερο χρόνο τους, προκύπτει μια εκπαιδευτική ευκαιρία για τη διδασκαλία της μουσικής μέσα από τη χρήση πολυτροπικών κειμένων. Τα μουσικά βίντεο, ως πολυτροπικά και πολιτισμικά φορτισμένα μέσα, μπορούν να αξιοποιηθούν, από τους εκπαιδευτικούς μουσικής, για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, την ενίσχυση νέων μορφών γραμματισμού και την καλλιέργεια κοινωνικής συνείδησης στο σχολικό περιβάλλον (Κοκκίδου, Μ., Τσαλίκη, Ν., & Αναστασιάδου, Ξ., 2017).

Η παρούσα μελέτη στοχεύει στη διερεύνηση της σχέσης των εφήβων μαθητών, ηλικίας 13 έως 15 ετών με τα μουσικά βίντεο και της επίδρασης, που αυτή η σχέση ασκεί, στη διαμόρφωση της ταυτότητά τους. Με τη χρήση ερωτηματολογίου, την άδεια της Διευθύντριας της σχολικής μονάδας και τη συναίνεση των γονέων και κηδεμόνων των παιδιών, στην έρευνα συμμετείχαν μαθητές/τριες και των τριών τάξεων του Γυμνασίου, οι οποίοι δεν είχαν προηγούμενη διδακτική εμπειρία σχετική με τα μουσικά βίντεο, γεγονός που προσέδωσε αυθεντικότητα στις απαντήσεις τους.

Το ερωτηματολόγιο αποσκοπούσε στη συλλογή δεδομένων σχετικά με τις μουσικές προτιμήσεις των μαθητ(ρι)ών, τη σημασία της μουσικής στην καθημερινότητάς τους και τη φύση της σχέσης τους με τα μουσικά βίντεο.

Συνολικά συμπληρώθηκαν 222 ερωτηματολόγια. Η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε μέσω ποσοτικής περιγραφικής μεθόδου, αναδεικνύοντας ενδιαφέροντα ευρήματα: Υψηλό ποσοστό μαθητών/τριών δήλωσε ότι δεν παρακολουθεί συστηματικά μουσικά βίντεο, χαρακτηρίζοντάς τα ως «σπατάλη χρόνου» εντός του απαιτητικού ημερήσιου προγράμματός τους. Αντιθέτως εξέφρασαν προτίμηση για τα βίντεο που περιλαμβάνουν τους στίχους του τραγουδιού, προκειμένου να κατανοούν το περιεχόμενο και να συμμετέχουν ενεργά στην ερμηνεία του. Ενδιαφέρουσα διαφοροποίηση παρουσιάστηκε στη  Γ΄ τάξη, όπου το 50-60% περίπου των μαθητών/τριών απάντησαν ότι παρακολουθούν μουσικά βίντεο, για λόγους ευχαρίστησης. Παρά τη χαμηλή συχνότητα παρακολούθησης μουσικών βίντεο στο σύνολο του δείγματος, οι μαθητές/τριες αναγνώρισαν τη μουσική ως σημαντικό εργαλείο συναισθηματικής αυτορρύθμισης, διαχείρισης στρεσογόνων καταστάσεων και ενίσχυσης της ψυχολογικής τους ευεξίας.

 Σε επόμενο στάδιο, ακολούθησε διδακτική παρέμβαση που περιλάμβανε την παρουσίαση και ανάλυση επιλεγμένων μουσικών βίντεο, με στόχο την εξοικείωση των μαθητ(ρι)ών με την πολυτροπικότητα του συγκεκριμένου μέσου. Τα αποτελέσματα της παρέμβασης ανέδειξαν τη δυνατότητα των μουσικών βίντεο να λειτουργήσουν ως εκπαιδευτικά εργαλεία, ενισχύοντας τη μάθηση γύρω από κοινωνικά ζητήματα και ενθαρρύνοντας την πολιτισμική και συναισθηματική ενσυναίσθηση.

 Συνοψίζοντας, τα μουσικά βίντεο, αν και δεν αποτελούν προτεραιότητα στην καθημερινή ενασχόληση των μαθητών, αποτελούν σημαντικό εκπαιδευτικό εργαλείο, το οποίο δύναται να αξιοποιηθεί δημιουργικά από τους εκπαιδευτικούς μουσικής, στο πλαίσιο μιας πιο σύνθετης και κοινωνικά ευαίσθητης προσέγγισης της μουσικής αγωγής (Κοκκίδου, 2019).

• Πλουραλισμός και μουσικοί πολυγραμματισμοί
• Μουσική ψυχολογία και ταυτότητες

Η Φανή Λάμπρου είναι εκπαιδευτικός μουσικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση από το 1992. Έχει σπουδάσει ανώτερα θεωρητικά και πιάνο στο Αθηναϊκό Ωδείο Αθηνών. Είναι απόφοιτος του ΕΑΠ, «Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό» και   του προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Επιστήμες της Αγωγής» με κατεύθυνση «Πολιτισμικές Σπουδές: Σημειωτική και Επικοινωνία» του  Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Είναι φοιτήτρια στο 3ο έτος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, στην Κέρκυρα. Είναι κόρη της μουσικοπαιδαγωγού Αγγελικής Καψάσκη και εγγονή του Ζακυνθινού μουσουργού Σπύρου Καψάσκη.