Η μουσική διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των φιλικών σχέσεων κατά την εφηβεία, ενισχύοντας την κοινωνική αλληλεπίδραση και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της προσωπικής ταυτότητας (Rentfrow & Gosling, 2006). Λειτουργεί ως μέσο έκφρασης και κοινωνικής ένταξης, επιτρέποντας στους εφήβους να συμμετέχουν σε ομάδες με κοινές αξίες και ενδιαφέροντα, ενώ παράλληλα διευκολύνει την ανταλλαγή απόψεων για καλλιτέχνες, μουσικά είδη και τραγούδια (Howell et al., 2021; Rentfrow, 2012). Η συμμετοχή σε μουσικά σύνολα και δραστηριότητες προσφέρει ουσιαστικές ευκαιρίες κοινωνικοποίησης, καθώς η κοινή ακρόαση και η μουσική συνεργασία ενισχύουν τη συναισθηματική εγγύτητα, την αίσθηση αμοιβαίας κατανόησης και την ενδυνάμωση των διαπροσωπικών δεσμών (MacDonald et al., 2002). Παράλληλα, η μουσική βοηθά τους εφήβους να διαχειρίζονται τη δημόσια εικόνα τους, να καλλιεργούν την αυτενέργεια και να ενισχύουν την ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη (Miranda, 2013; North et al., 2000; Saarikallio & Erkkilä, 2007; Miranda & Gaudreau, 2011).

Η παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζει ευρήματα που προέκυψαν από τις ομάδες εστίασης και αποτελεί μέρος ευρύτερης έρευνας, η οποία διεξήχθη την περίοδο 2018–2020 σε μουσικά σχολεία της Αττικής και της Ηπείρου, με την έγκριση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.). Το συνολικό δείγμα περιλάμβανε 186 μαθητές και μαθήτριες ηλικίας 13–18 ετών. Στις ομάδες εστίασης συμμετείχαν Ν = 48 μαθητές (25 αγόρια, 23 κορίτσια), οι οποίοι συγκροτούσαν μια ερευνητική υποομάδα με κοινά χαρακτηριστικά: έντονο ενδιαφέρον για τη μουσική, φοίτηση σε μουσικό σχολείο και συμμετοχή σε άτυπα μουσικά σύνολα που διατηρούσαν και εκτός σχολείου.

Τα ευρήματα ανέδειξαν ότι η φιλία αποτελεί βασικό κίνητρο και προϋπόθεση για τη συμμετοχή σε μουσικά σχήματα. Οι μαθητές διατηρούσαν στενούς δεσμούς, βασισμένους στην εμπιστοσύνη και την αλληλοϋποστήριξη, γεγονός που καλλιεργούσε μια θετική εικόνα του εαυτού τους (Freud, 1977). Περιέγραψαν τη φιλία με όρους όπως ασφάλεια, αμοιβαιότητα, σεβασμός, εμπιστευτικότητα, υποστήριξη, αναγνώριση και αποφυγή δημόσιας επίκρισης (Argyle & Henderson, 1985; Μπαμπάλης et al., 2007; Johnson et al., 1985 ). Μέσα από αυτή τη συνδιαλλαγή ανακάλυπταν το «προσωπικό ιδανικό» τους (Maisonneuve & Lamy, 1993), υπερβαίνοντας τα προσωπικά τους όρια. Ο χρόνος που περνούσαν μαζί λειτουργούσε ως μοντέλο «κοινωνικής σύγκρισης» ο ένας για τον άλλον (Festinger, 1950, 1954) και συνέβαλλε καθοριστικά στη συγκρότηση της κοινωνικής και μουσικής τους ταυτότητας (Tajfel & Turner, 1979). Συνολικά, η φιλία μέσα από τη μουσική αναδεικνύεται ως πεδίο δημιουργικότητας, προσωπικής ανάπτυξης και κοινωνικής ενδυνάμωσης.

• Μουσική και κοινότητες

H Έλενα Ανδρέου είναι μουσικολόγος , απόφοιτη του Τμήματος Μουσικών Σπουδών (Integrated Master) του Ε.Κ.Π.Α και διδάκτορας του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Ε.Κ.Π.Α στο θεματικό πεδίο: «Στενές διαπροσωπικές σχέσεις, μουσικές προτιμήσεις και μουσικές πρακτικές». Οι μεταπτυχιακές της σπουδές πραγματοποιήθηκαν στο πεδίο της μουσικής ανθρωπολογίας: «Μουσική, Κουλτούρα και Επικοινωνία: Ανθρωπολογικές και Επικοινωνιακές Προσεγγίσεις της Μουσικής» (Ε.Κ.Π.Α) και στο πεδίο της διοίκησης της εκπαίδευσης: «Μοντέλα Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικών Μονάδων: Διαχείριση και Αξιολόγηση Εκπαιδευτικών Μονάδων» (ΤΕ.Π.Α.Ε.Σ. Πανεπιστήμιο Αιγαίου). Είναι διπλωματούχος πιάνου και πτυχιούχος ανωτέρων θεωρητικών της μουσικής. Εργάζεται στην εκπαίδευση ως Σύμβουλος Εκπαίδευσης Μουσικής με διδακτική εμπειρία σε σχολεία της Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης, καθώς και σε Πρότυπα-Πειραματικά Σχολεία.