Στόχος του συμποσίου είναι να αναδείξει τον επιστημονικό και πρακτικό χώρο της κοινοτικής μουσικής μέσα από την παγκόσμια παρουσία του και την εκκίνησή του στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Οι επιμέρους εισηγήσεις επιθυμούν να οδηγήσουν τους ακροατές όχι μόνο σε κατανόηση των βασικών αρχών και εργαλείων της, αλλά και στη βαθύτερη συνειδητοποίηση των νέων αναγκών και των ρόλων που μπορούμε να διαδραματίσουμε ως άνθρωποι, ως μουσικοί και ως εκπαιδευτικοί σε έναν κόσμο που αλλάζει ταχύτατα δημιουργώντας τεράστιες προκλήσεις σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Οι πέντε (5) εισηγήσεις που απαρτίζουν το συμπόσιο θα στοχεύσουν να δώσουν στον ακροατή αρχικά μια σφαιρική εικόνα της επιστήμης και πρακτικής της κοινοτικής μουσικής, ξεκινώντας από μια ιστορική αναδρομή, περνώντας στις βασικές αρχές και τα χαρακτηριστικά της, και στη συνέχεια εστιάζοντας σε πολύ σημαντικές πτυχές της όπως η σημασία της εμψύχωσης/συντονισμού, του αισθήματος φιλοξενίας και της δημιουργικότητας για τη συμβολή στην ευζωία και στο αίσθημα κοινότητας των εμπλεκόμενων ατόμων και ομάδων (Bartleet & Higgins, 2018). Θα συζητηθούν οι διαφορετικοί τρόποι συντονισμού μιας ομάδας (ιεραρχικός, συνεργατικός, αυτόνομος) και οι έξι διαστάσεις συντονισμού, που αντιπροσωπεύουν επίσης πτυχές στη σχέση δασκάλου – μαθητή (Creech, Varvarigou, & Hallam, 2020).  Θα παρουσιαστεί μια ευέλικτη, ανοιχτή πρόταση οργάνωσης συνάντησης/ προγράμματος που στοχεύει στην φροντίδα των σχέσεων μεταξύ των μελών μιας ομάδας, και βασίζεται σε συστημικές και διαπολιτισμικές προσεγγίσεις με εμφανείς επιρροές από την προσέγγιση του Orff και κεντρικά εργαλεία τον αυτοσχεδιασμό και τη σύνθεση. Θα συζητηθεί η οικογένεια ως η πιο βασική κοινοτική ομάδα και θα παρουσιαστεί μια δράση στο πλαίσιό της με ηλικιωμένο άτομο με άνοια. Θα παρουσιαστούν συγκεκριμένα παραδείγματα προγραμμάτων όπως αυτά λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο ερευνών και εφαρμογών σχετικού μεταπτυχιακού προγράμματος σε πανεπιστήμιο της Βόρειας Ελλάδας, και αφορούν σε κοινοτικά μουσικά προγράμματα με ηλικιωμένους σε γηροκομεία, προγράμματα συλλογής και δωρεάς μουσικών οργάνων και δωρεάν παροχής μουσικών μαθημάτων σε παιδιά και νέους σε ξενώνες φιλοξενίας και αλλού. Τέλος, θα συζητηθούν τα προβλήματα αλλά και σχέδια και προοπτικές για την ανάπτυξη της κοινοτικής μουσικής στη χώρα μας. Μέσα από κάθε εισήγηση θα υπογραμμισθεί ιδιαίτερα η μεταμορφωτική δύναμη της κοινοτικής μουσικής για συμμετέχοντες και συντονιστές/εμψυχωτές, είτε μέσα σε πλαίσια δομών για κοινωνικά ευπαθείς ομάδες είτε της τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης (Schippers & Bartleet, 2013). Απώτερος στόχος είναι να αντιληφθούμε πώς η κοινοτική μουσική μπορεί - επιστρατεύοντας τον ανθρωπισμό  ως πυρήνα της τέχνης - να καλλιεργήσει την προσδοκία καλύτερων εαυτών και τη δημιουργία μικρότερων ή μεγαλύτερων κοινοτήτων ενσυναίσθησης, αποδοχής και σεβασμού, όπου κάθε «φωνή» έχει σημασία, χώρο και χρόνο να ακουστεί (Higgins, 2012), οδηγώντας έτσι σε βάθος χρόνου σε πιο υγιείς κοινωνίες. 

Λήδα Στάμου - Με αφετηρία και στόχο τον άνθρωπο: Η κοινοτική μουσική ως επιστήμη και ως πρακτική

Στόχος της εισήγησης είναι να εισάγει τον ακροατή στην κοινοτική μουσική όπως αυτή έχει διαμορφωθεί τις τελευταίες δεκαετίες ως επιστημονικός χώρος και ως πρακτική. Θα επιχειρηθεί ο ορισμός της κοινοτικής μουσικής καθώς και μια σύντομη ιστορική αναδρομή στις απαρχές και την εξέλιξή της. Θα συζητηθούν οι βασικές αρχές που τη χαρακτηρίζουν, η σύνδεση της με τη μουσική εκπαίδευση και οι  νέες κοινωνικές πραγματικότητες και ανάγκες στις οποίες καλείται να ανταποκριθεί.  Ιδιαίτερα θα υπογραμμισθούν η μεταμορφωτική δύναμη της κοινοτικής μουσικής σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο και ο ρόλος της ομαδικότητας, της φιλοξενίας και της δημιουργικότητας για την επίτευξη των στόχων της, είτε μέσα σε πλαίσια δομών για κοινωνικά ευπαθείς ομάδες είτε της τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης. Απώτερος στόχος είναι να αντιληφθούμε πώς η κοινοτική μουσική μπορεί - επιστρατεύοντας τον ανθρωπισμό  ως πυρήνα της τέχνης - να καλλιεργήσει την προσδοκία καλύτερων εαυτών και τη δημιουργία μικρότερων ή μεγαλύτερων κοινοτήτων ενσυναίσθησης, αποδοχής και σεβασμού, όπου κάθε «φωνή» έχει σημασία, χώρο και χρόνο να ακουστεί. Διότι όπως είχε πει και ο ποιητής «[…] μέσα σε κάθε ζωή/ υπάρχει πάντα κάτι πιο βαθύ  απ’ τον εαυτό της, η ζωή των άλλων.» (Τάσος Λειβαδίτης)

Μαρία Βαρβαρίγου - Ο ρόλος των μουσικών συντονιστών σε κοινοτικές δράσεις: τρόποι και διαστάσεις συντονισμού

Η συνειδητοποίηση από τον κοινοτικό μουσικό του ρόλου του ως μουσικού συντονιστή μπορεί να του προσφέρει εργαλεία για την καλλιέργεια μουσικών δεξιοτήτων των συμμετεχόντων σε γνωστικό, συναισθηματικό και κοινωνικό επίπεδο. Οι κοινοτικοί μουσικοί έχουν στην παλέτα τους τρεις διαφορετικούς τρόπους συντονισμού, τους οποίους μπορούν να συνδυάσουν μεταξύ τους: τον ιεραρχικό, τον συνεργατικό και τον αυτόνομο. Οι τρόποι αυτοί συνδέονται με έξι διαστάσεις του συντονισμού, οι οποίες αντιπροσωπεύουν επίσης και πτυχές στη σχέση δασκάλου – μαθητή (Creech, Varvarigou and Hallam, 2020). Στο πλαίσιο της εισήγησης αυτής θα αναλυθούν οι παραπάνω τρόποι και διαστάσεις συντονισμού και θα δοθούν παραδείγματα κοινοτικών προγραμμάτων όπου αυτά έχουν εφαρμοστεί με θετικά αποτελέσματα για συντονιστές και συμμετέχοντες.

Ολυμπία Αγαλιανού - Επιδιώκοντας την κοινωνική συνοχή

Η εισήγηση αφορά στην παρουσίαση ενός τρόπου δουλειάς όπως αυτός έχει προκύψει από την πολύχρονη εμπειρία της εισηγήτριας σε ανοιχτές καλλιτεχνικές δράσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό με ποικίλες ομάδες που βιώνουν δυσκολίες ή κοινωνικό αποκλεισμό. Πρόκειται για μια ευέλικτη και ανοιχτή πρόταση οργάνωσης μιας συνάντησης/ προγράμματος, που πλαισιώνεται θεωρητικά από συστημικές και διαπολιτισμικές προσεγγίσεις και της οποίας το περιεχόμενο εμπνέεται από τη μουσικοκινητική αγωγή Orff με κεντρικά εργαλεία τον αυτοσχεδιασμό και τη σύνθεση. Βασικός στόχος της είναι η δημιουργία και φροντίδα των σχέσεων μεταξύ των μελών, σε μια πορεία επιδίωξης της κοινωνικής συνοχής.

Ραφαέλα Τρούλου & Λήδα Στάμου - Ξεκινώντας από τη μικρή κοινότητα της οικογένειας: Η εμπειρία της μουσικής εμψύχωσης σε ηλικιωμένο άτομο με άνοια

Η κοινοτική μουσική και οι κοινοτικοί μουσικοί – μέσα από τις δράσεις τους – θέτουν στο επίκεντρο της δουλειάς τους τη δημιουργία ισχυρών ενοποιητικών σχέσεων μεταξύ των μελών της εκάστοτε κοινότητας/ομάδας. Η οικογένεια αποτελεί την πρώτη και πρωταρχική μικρή κοινότητα της οποίας είμαστε μέλη. Η εισήγηση αποτυπώνει την εμπειρία της εμψύχωσης μουσικών δράσεων με ηλικιωμένο άτομο με άνοια το οποίο ανήκε στο οικογενειακό περιβάλλον της εισηγήτριας. Μέσα από την αφήγηση των σκέψεων, των προβληματισμών, και των συναισθημάτων της εισηγήτριας/μουσικής εμψυχώτριας της δράσης, παρουσιάζεται ένα πολυεπίπεδο πλέγμα σχέσεων, συμπεριφορών, και αλληλεπιδράσεων που αναδύθηκε με πυρήνα όχι μόνο τη μουσική αλλά και την οικογένεια. Στόχος της εισήγησης είναι να συζητήσει τη δυνατότητα της μουσικής σύμπραξης στο πλαίσιο της οικογένειας για την (ανα)δημιουργία ουσιαστικών δεσμών μεταξύ των μελών αυτής.

Σταύρος Ξάκης, Μάνος Κούρτης & Λήδα Στάμου - Έρευνες και δράσεις κοινοτικής μουσικής από το ΠΜΣ «Μουσική και Κοινωνία»

Στο πλαίσιο της εισήγησης αυτής θα παρουσιαστούν δράσεις που έχουν οργανωθεί και υλοποιούνται στο πλαίσιο της ειδίκευσης «Μουσική εκπαίδευση και κοινοτική μουσική» του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Μουσική και Κοινωνία» του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας υπό τη διεύθυνση της Λ. Στάμου. Συγκεκριμένα, θα γίνει αναφορά στην Ομάδα Εθελοντών που έχει δημιουργηθεί στο πλαίσιο του ΠΜΣ, στους στόχους και τις δράσεις της. Θα παρουσιαστούν μια  κοινοτική μουσική δράση που λαμβάνει χώρα στο γηριατρικό τμήμα δημόσιου θεραπευτηρίου χρόνιων παθήσεων, καθώς και ένα πρόγραμμα συλλογής/δωρεάς μουσικών οργάνων και παροχής δωρεάν μαθημάτων σε παιδιά και νέους που φιλοξενούνται σε δομές για κοινωνικά ευπαθείς ομάδες. Θα γίνει αναφορά στις δράσεις που ετοιμάζονται σε κέντρα μεταναστών και προσφύγων και σε άλλες δομές και θα συζητηθούν οι ερευνητικές μελέτες που εκπονούνται με πυρήνα αυτές τις δράσεις. Τέλος, θα ανακοινωθεί η ίδρυση σχετικού επιστημονικού περιοδικού με τίτλο «Μουσική και ευζωία» καθώς και η διοργάνωση του 1ου Πανελληνίου Συνεδρίου για την Κοινοτική Μουσική στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 2022 σε συνεργασία με το International Centre for Community Music και την Ε.Ε.Μ.Ε.

• Μουσικές εμπειρίες στο σχολείο, στο ωδείο και στην κοινότητα
• Σύνδεση της μουσικής εκπαίδευσης με την καθημερινή ζωή
• Μουσικές εμπειρίες, δια βίου μουσική μάθηση και ευζωία
• Η μουσική διδασκαλία-μάθηση σε τυπικά, μη τυπικά και άτυπα περιβάλλοντα

Η Λήδα Στάμου είναι καθηγήτρια μουσικής παιδαγωγικής στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, ιδρύτρια και διευθύντρια του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Μουσική και Κοινωνία», καθώς και επιστημονικά υπεύθυνη του προγράμματος Baby Artist. Είναι επίσης ιδρύτρια-συντονίστρια της «Ομάδας Εθελοντών ΜΑΖΙ ΜΕ ΜΟΥΣΙΚΗ: Μουσική και Μουσικοί για μια Καλύτερη Κοινωνία». Είναι πιστοποιημένη δασκάλα της μεθόδου Suzuki, της μεθόδου Orff καθώς και του συστήματος Music Learning Theory. Έχει διδάξει ως επίκουρη καθηγήτρια στο University of Nevada, Las Vegas των Η.Π.Α. Είναι επιστημονικά υπεύθυνη του έργου «Μουσική και πολιτισμός στην υπηρεσία της υγείας, της ευζωίας και της κοινωνικής ενσωμάτωσης». Έχει συγγράψει βιβλία για τη μουσική εκπαίδευση, έχει δημοσιεύσει σε πληθώρα επιστημονικών περιοδικών και έχει παρουσιάσει εισηγήσεις σε πολυάριθμα συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Επί σειρά ετών διετέλεσε πρόεδρος και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Ένωσης για τη Μουσική Εκπαίδευση. Έχει υπάρξει υπότροφος του ιδρύματος Fulbright.

Η Μαρία Βαρβαρίγου είναι Λέκτορας στη Μουσική Εκπαίδευση στο Mary Immaculate College, University of Limerick. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν το ρόλο της μουσικής στην υγεία και ποιότητα ζωής σε όλες τις ηλικίες, διδασκαλία και μάθηση της μουσικής στην πρωτοβάθμια, τριτοβάθμια και επαγγελματική εκπαίδευση, διαγενεακές μουσικές δραστηριότητες και συμπερίληψη. Έχει γράψει δύο βιβλία Active Ageing with Music: supporting wellbeing in the Third and Fourth Ages (2014), που έχει εκδοθεί από το IoE University Press; και Contexts for Music learning and participation: developing and sustaining musical possible selves through informal, non-formal and formal practices (2020) που έχει εκδοθεί από το Palgrave, με τις Andrea Creech and Susan Hallam.

Ολυμπία Αγαλιανού. Πτυχίο Τ.Ε.Φ.Α.Α., Ε.Κ.Π.Α., σπουδές στη Μουσικοκινητική Αγωγή Orff (Σχολή Μωραΐτη), διδακτορικό δίπλωμα στα παιδαγωγικά (Φ.Π.Ψ, Ε.Κ.Π.Α.), πτυχίο αρμονίας, σπουδές στη χοροθεραπεία (GADT) και στη συστεμική επιστημολογία (Α.Κ.Μ.Α.). Συμμετοχή στη συγγραφική ομάδα σχολικών εγχειριδίων και συλλογικών εκδόσεων. Δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων. Επιμορφώτρια σε σεμινάρια ενηλίκων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Εκπαιδευτικός Φ.Α. στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση (1998-2017), καθηγήτρια στις Σπουδές στη Μουσικοκινητική αγωγή  Orff στη Σχολή Μωραΐτη (2006-2016), εξωτερικός συνεργάτης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου (2014-2016). Σήμερα υπηρετεί ως Ε.Ε.Π. στο Τ.Ε.Α.Π.Η. του Ε.Κ.Π.Α. και διδάσκει σε Π.Μ.Σ στο ΠΑ.ΜΑΚ, στο Δημοκρίτειο πανεπιστήμιο, στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και το Ε.Κ.Π.Α.

Η Ραφαέλα Τρούλου είναι υποψήφια διδάκτωρ του τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, στον κλάδο της κοινοτικής μουσικής. Θέμα της διδακτορικής της διατριβής αποτελεί η επίδραση των κοινοτικών μουσικών δράσεων στη γνωστική, συναισθηματική, και μουσική ανάπτυξη ηλικιωμένων ατόμων με και χωρίς άνοια. Από το 2014 εργάζεται ως μουσικοπαιδαγωγός στο Πρόγραμμα Μουσικής Ανάπτυξης Βρεφών και Νηπίων-Baby Artist, το οποίο τελεί υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, και από το 2016, ως θεωρητικός μουσικής στο Δημοτικό Ωδείο Νέων Μουδανιών. Τα ερευνητικά της ενδιαφέρονται σχετίζονται με τους κλάδους της κοινοτικής μουσικής, της προσχολικής μουσικής εκπαίδευσης, και της διδακτικής της μουσικής. Τρούλου, Υποψήφια Διδάκτωρ, Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

Ο Σταύρος Ξάκης ζει στην Θεσσαλονίκη και εργάζεται ως μουσικοπαιδαγωγός και παραγωγός μουσικής για βιντεοπαιχνίδια. Είναι απόφοιτος του τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και φοιτητής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Μουσική και Κοινωνία" στην ειδίκευση "Μουσική Εκπαίδευση και Κοινοτική Μουσική".  Στα πλαίσια του μεταπτυχιακού αυτού προγράμματος εκπονεί την διπλωματική του εργασία η οποία αφορά τη δυνατότητα ανάπτυξης προγραμμάτων συλλογής και δωρεάς μουσικών οργάνων σε παιδιά κοινωνικά ευπαθών ομάδων στην Ελλάδα.

Ο Μάνος Κούρτης είναι μουσικός, καθηγητής ηλεκτρικής κιθάρας και συνθέτης. Έχει σπουδάσει κλασική αρμονία και ηλεκτρική κιθάρα στο ωδείο του Κώστα Ματσίγκου και τζαζ αρμονία με ειδίκευση στην τζαζ κιθάρα στο κονσερβατόριο του Ρότερνταμ. Έχει συνεργαστεί με καλλιτέχνες της ροκ, πoπ, μέταλ, μπλουζ σκηνής αλλά και παραδοσιακής Ελληνικής μουσικής. Έχει εργαστεί σε ωδεία και μουσικά σχολεία κάνοντας μαθήματα κιθάρας, τζαζ αρμονίας, τζαζ εργαστήρια αλλά και σεμινάρια. Ταυτόχρονα παίζει σε συναυλιακούς χώρους σε όλη την Ελλάδα και ηχογραφεί δισκογραφικές δουλειές. Το 2020 ξεκίνησε το μεταπτυχιακό του στην ειδίκευση "Μουσική Εκπαίδευση και Κοινοτική Μουσική" στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Μουσική και Κοινωνία» στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, στο πλαίσιο του οποίου ξεκίνησε παράλληλα να υλοποιεί ένα πρόγραμμα κοινοτικής μουσικής στο Παράρτημα Χρόνιων Παθήσεων Θεσσαλονίκης "Άγιος Παντελεήμονας". Σήμερα, εργάζεται ως καθηγητής και έχει κυκλοφορήσει 11 δισκογραφικές δουλειές με δικές του συνθέσεις.