Η θεωρία της μουσικής είναι το μάθημα που συνδέει τη μουσική με τη σημειογραφία και η παρακολούθησή του είναι υποχρεωτική σε ωδεία, μουσικά σχολεία, μουσικές σχολές και αλλού. Ως μάθημα, αποσκοπεί στην εξοικείωση του μαθητή με τα διάφορα μουσικά χαρακτηριστικά σε συνδυασμό με το πώς αυτά συμβολίζονται στη μουσική σημειογραφία. 

Ο παραδοσιακός τρόπος διδασκαλίας του μαθήματος της θεωρίας της μουσικής, στην ελληνική αλλά και διεθνή μουσική εκπαίδευση, ακολουθεί συχνά μια θεωρητική προσέγγιση η οποία είναι αποτελεσματική στην παράδοση μεγάλης ποσότητας πληροφοριών σε σύντομο χρονικό διάστημα (Berry, 2008) όμως συχνά έχει ως αποτέλεσμα οι μαθητές να αποκτούν θεωρητικές γνώσεις αλλά να δυσκολεύονται να τις εφαρμόσουν στην πράξη. Η ιδιαίτερη αυτή έμφαση στην απόκτηση θεωρητικών γνώσεων οδηγεί στην «υπερβολική, αλλά διαδεδομένη, παρανόηση» ότι το μάθημα της θεωρίας αποσκοπεί στην εκμάθηση και απομνημόνευση ενός συνόλου μουσικών πληροφοριών, επισκιάζοντας τους ευρύτερους στόχους του μαθήματος της θεωρίας που θα επηρέαζαν τους μαθητές ως μουσικούς για όλη τους τη ζωή (Rogers, 2004, σ.4). Τα θεωρητικά αυτά μοντέλα διδασκαλίας, έχουν ως αποτέλεσμα μαθητές που δυσκολεύονται στην ανάγνωση μουσικής σημειογραφίας, δημιουργώντας, έτσι, τα αναμενόμενα προβλήματα κατά τη συμμετοχή τους σε μουσικά σύνολα, όπως χορωδία, συμφωνική ορχήστρα, μπάντα κτλ. 

Τα συγκεκριμένα προβλήματα μπορούν να αποφευχθούν με τη χρησιμοποίηση βιωματικών μεθόδων διδασκαλίας. Η σημασία της εμπειρίας στην απόκτηση γνώσεων είναι γνωστή από την αρχαιότητα, ενώ σημαντικοί παιδαγωγοί, στο μουσικοπαιδαγωγικό χώρο όπως οι Dalcroze, Orff, Suzuki, Kodály, έχουν μιλήσει για τη βιωματικότητα ως απαραίτητο εργαλείο της μάθησης. 

Στο παρόν εργαστήριο, αρχικά, θα γίνει εστίαση στην ανάγκη για ενεργοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών μέσα από τη χρήση μουσικού υλικού που θεωρείται ενδιαφέρον από τους ίδιους τους μαθητές. Θα παρουσιαστούν διάφορα είδη ασκήσεων - δραστηριοτήτων που μπορούν να αξιοποιήσουν τα πλεονεκτήματα του ομαδικού μαθήματος και επιπλέον, θα προταθούν διάφοροι τρόποι εκτέλεσής τους. Θα αναλυθούν ζητήματα που εμποδίζουν τη δημιουργία εμπειρίας ροής (Csikszentmihalyi, 1990) και προκαλούν δυσλειτουργία κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Επίσης, θα συζητηθεί η σημασία της ολόπλευρης διδασκαλίας κάθε μουσικού φαινομένου μέσα από τρία στάδια: α) τη θεωρητική προσέγγιση, β) το τραγούδι (μέσω μουσικής ανάγνωσης) και γ) την ακουστική του αναγνώριση (μέσω ασκήσεων καλλιέργειας της ακοής). Τέλος, θα διερευνηθούν πρακτικές βιωματικής διδασκαλία της θεωρίας της μουσικής, που θα συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας ευχάριστης και δημιουργικής ατμόσφαιρας κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Στόχος του μαθήματος της θεωρίας της μουσικής είναι όχι μόνο οι μαθητές να αναπτύξουν την ικανότητα ανάγνωσης μουσικής σημειογραφίας με μουσικότητα, ακρίβεια και άνεση, ενώ η διαδρομή προς το στόχο αυτό να πλαισιώνεται από μια ιδιαίτερα ευχάριστη ατμόσφαιρα όπου η μουσική αντιμετωπίζεται περισσότερο ως τέχνη παρά ως μάθημα.

Βιβλιογραφία

Berry, W. (2008). Surviving lecture: A pedagogical alternative. College Teaching,

56(3),149-153.

Rogers, M. R. (2004). Teaching approaches in music theory: An overview of

pedagogical philosophies. USA: SIU Press.

Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The Psychology of Optimal Experience. New York: Harper and Row.

Λέξεις – κλειδιά:

θεωρία της μουσικής, βιωματική εκπαίδευση, εμπειρίας ροής

εξοπλισμός: δεν χρειάζεται τίποτα από τους συμμετέχοντες

γλώσσα παρουσίασης: ελληνική

• Εκπαίδευση εκπαιδευτικών

Η Χρύσα Κίτσιου είναι απόφοιτος του τμήματος Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ., κάτοχος μεταπτυχιακού στη Μουσική Παιδαγωγική,  διπλωματούχος πιάνου και πτυχιούχος ανώτερων θεωρητικών. Διδάσκει πιάνο στο Μουσικό Σχολείο Κέρκυρας. Είναι δημιουργός του βιβλίου «Θεωρία της Μουσικής, σολφέζ, καλλιέργεια ακουστικών ικανοτήτων». Συμμετέχει ως εισηγήτρια σε σεμινάρια και συνέδρια σχετικά με τη διδασκαλία της Θεωρίας της Μουσικής. Ως πιανίστα, έχει εμφανιστεί με διάφορα μουσικά σχήματα και χορωδίες σε συναυλίες κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Σε συνεργασία με το Βρετανικό Συμβούλιο Αθηνών έχει συνοδέψει στο πιάνο τις πτυχιακές εξετάσεις μπαλέτου της Βασιλικής Ακαδημίας του Λονδίνου.