Ζωγραφίζω τον ήχο και ακούω την εικόνα... από απόσταση

Ζέρβα Όλγα

Προφορική Ανακοίνωση

Συνεδρία Μουσική εκπαίδευση στον καιρό της πανδημίας ( Sunday, 17-Apr-22 13:15:00 EEST )
Περίληψη

Πολλοί καλλιτέχνες έχουν αναφερθεί στη σχέση μεταξύ εικαστικών και μουσικής (McBurney, 2006; Φλεβοτόμος, 2018). Αυτή η σχέση έχει αξιοποιηθεί αντίστοιχα στα μαθήματα μουσικής και εικαστικών (Κουτσουπίδου & Λαμπίτση, 2010; Πατιώ, 2019; Περακάκη, 2015). Η απόδοση εικαστικών έργων με ήχους δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να αντιληφθούν τις αναλογίες μεταξύ των δύο τεχνών, όπως επίσης και να αναπτύξουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητα τους για να πειραματιστούν με τους ήχους. Θα μπορούσε ακόμα να πει κανείς ότι είναι ένας δημοκρατικός τρόπος για να εμπλακούν στη μουσική δημιουργία όλοι οι μαθητές, ανεξάρτητα από το αν γνωρίζουν ή όχι να παίζουν κάποιο μουσικό όργανο. 

Τη χρονιά 2020-2021 δημιουργήθηκε ένα συνεργατικό πρότζεκτ μεταξύ των Γ΄ τάξεων δύο γυμνασίων και των καθηγητών τους με αφορμή την ενότητα «Εικαστικά και μουσική... μουσική και εικαστικά» για το μάθημα της μουσικής και την ενότητα «Βίντεο και ηλεκτρονικός υπολογιστής» για το μάθημα των εικαστικών. Οι μαθητές του ενός σχολείου φαντάστηκαν ηχητικά τοπία και τα ζωγράφισαν. Στη συνέχεια τα έργα αυτά στάλθηκαν στους μαθητές του άλλου σχολείου, που με τη σειρά τους έφτιαξαν ομάδες, η καθεμιά από τις οποίες επέλεξε ένα έργο για να το αποδώσει με ήχους. Οι μαθητές στις ομάδες τους σκέφτηκαν, πώς θα μπορούσε να «ακούγεται» η ζωγραφιά που διάλεξαν και επινόησαν τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να αποδώσουν τα μοτίβα, τα χρώματα και τις γραμμές. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα έργα αποδόθηκαν ως ηχοτοπία, ενώ σε άλλες ως γραφικές παρτιτούρες. Σε ορισμένες ομάδες οι μαθητές επέλεξαν να αναζητήσουν έτοιμους ήχους από το διαδίκτυο, σε άλλες να χρησιμοποιήσουν μουσικά όργανα, σε άλλες να επιλέξουν ήδη υπάρχοντα μουσικά κομμάτια και να κάνουν μείξη και επεξεργασία τους και σε άλλες να συνθέσουν μουσική με προγράμματα του υπολογιστή. Στο τέλος ένας μαθητής ανέλαβε να ενώσει τα εικαστικά έργα με την αντίστοιχη ηχητική επένδυση σε ένα πρόγραμμα επεξεργασίας βίντεο. 

Παρόμοια πρότζεκτ έχουν υλοποιηθεί κατά το παρελθόν από μουσικοπαιδαγωγούς σε διάφορες βαθμίδες εκπαίδευσης. Η πρωτοτυπία της συγκεκριμένης δουλειάς έγκειται στο ότι, επειδή τη χρονιά που πέρασε τα σχολεία λειτούργησαν κυρίως εξ’ αποστάσεως λόγω της πανδημίας, όλα τα στάδια, σε ότι αφορά το μουσικό κομμάτι, υλοποιήθηκαν μέσω της πλατφόρμας Webex. Οι μαθητές χρειάστηκε να βρουν τρόπους για διαμοιρασμό αρχείων, να ψάξουν για συνεργατικά εργαλεία και να μάθουν να χειρίζονται προγράμματα ηχογράφησης, μείξης και επεξεργασίας ήχου, αφού όλη η εργασία έπρεπε εκ των πραγμάτων να πραγματοποιηθεί από απόσταση. Αξιοποιήθηκαν στο μέγιστο δυνατό οι δυνατότητες που παρέχει το Webex (δωμάτια, chat, διαμοιρασμός οθόνης, αρχείων κλπ.), καθώς και μια σειρά από λογισμικά καταγραφής και επεξεργασίας ήχου (Audacity, Cubase, Vocaroo, τα κινητά τηλέφωνα των μαθητών). Υπήρχε διαμορφωτική αξιολόγηση καθ' όλη τη διάρκεια του πρότζεκτ, αφού η πορεία των εργασιών κάθε ομάδας αξιολογούνταν σε κάθε μάθημα από τα ίδια τα μέλη της με στόχο το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Το γενικό συμπέρασμα από την τελική συζήτηση αναστοχασμού που έγινε με τους μαθητές ήταν ότι απόλαυσαν τη διαδικασία, τους άρεσε που δούλεψαν συνεργατικά και το βρήκαν εξαιρετικά δημιουργικό, παρόλες τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν. Το τελικό βίντεο προβλήθηκε στους εμπλεκόμενους μαθητές και των δύο σχολείων. 

Θεματικοί Άξονες
  • Νέοι γραμματισμοί (ψηφιακός, πολυτροπικός, ηλεκτρονική πληροφορία)
  • Νέες μουσικές-τεχνολογικές εμπειρίες
  • Ψηφιακές μουσικές κοινότητες και εικονικά σύνολα
  • Πολυτροπικές δράσεις στη μουσική εκπαίδευση
Λέξεις-κλειδιά μουσική, εικαστικά, εξ' αποστάσεως εκπαίδευση, ομαδοσυνεργατική μάθηση, δημιουργικότητα
Γλώσσα Ελληνική
Βιογραφικό σημείωμα εισηγητή/ών

Η Όλγα Ζέρβα είναι καθηγήτρια μουσικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και καθηγήτρια βιολιού. Σπούδασε στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ. Είναι απόφοιτος του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης και της Musikhochschule Detmold (ειδίκευση στο βιολί). Κατέχει επίσης μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στη Μουσική Παιδαγωγική από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Έχει εργαστεί στη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Θεσσαλονίκης και στην Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης και έχει διδάξει βιολί σε διάφορα ωδεία και μουσικά σχολεία. Αυτή τη στιγμή είναι επικεφαλής της Ομάδας Διδακτικής των Εγχόρδων Οργάνων της ΕΕΜΕ.