ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Πώς το σχολικό περιβάλλον λαμβάνει υπόψη την ευαισθησία στον ήχο και στον μουσικό κόσμο των μαθητών, με ποιους τρόπους αναπτύσσουν τις ακουστικές, αντιληπτικές και δημιουργικές ικανότητές τους; Το εργαστήριο “Σύνθετω & Ανασυνθέτω, ρυθμός και Ηχοτοπίο” εξερεύνα και απαντά σε αυτά τα ερωτήματα μέσα απο την βιωματική και δημιουργική ενασχόληση με τον ήχο σε όλες του τις διαστάσεις (φυσικός, τεχνητός) και την ανάπτυξη του μουσικού ρυθμού με τεχνητά μέσα. Παράλληλα στοχεύει στην ανάπτυξη της ακουστικής ικανότητας, της ρυθμικής αγωγής, της δημιουργικότητας και της συνεργασίας και κατά συνέπεια στην αποδοτικότητα στο σχολικό περιβάλλον. Το εργαστήριο απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς της Α΄βάθμιας και Β΄βάθμιας εκπαίδευσης και σε παιδιά  Ε', ΣΤ΄τάξης του δημοτικού και Α΄, Β΄, Γ΄γυμνασίου. 

Ρυθμός
Ο ρυθμός είναι ένα βασικό δομικό υλικό της δημιουργικής διαδικασίας και μια απο τις πιο προσβάσιμες μουσικές παραμέτρους για το σχολικό περιβάλλον. Αναπόσπαστό μέρος της μουσικής φόρμας, ενισχύει την αντίληψη του μουσικού χρόνου και την μουσική δομή. Μέσω της ομαδικής ρυθμικής έκφρασης, ενισχύεται το αίσθημα της ομάδας καθώς και ο εσωτερικός ρυθμός δημιουργώντας δεσμούς εντός και εκτός δημιουργικής διαδικασίας. Η αντίληψη του ρυθμού και η συνειδητή παραγωγή του βοηθούν στην εξισορρόπηση της σκέψης και στην ομαλή προσαρμογή των ατόμων στο περιβάλλον τους. Τα μουσικά λογισμικά ανοιχτής πρόσβασης για παραγωγή ρυθμικών σχημάτων είναι εύχρηστα και άμεσα αντιληπτά, γεγονός που διευκολύνει και ενισχύει την δημιουργική και εκπαιδευτική διαδικασία.

Ήχος και σύνθεση

Ο τρόπος με τον οποία η μουσική δημιουργία επιδρά στην ανθρώπινη φύση με εργαλείο αποκλειστικά τον ήχο (ηχοτοπίο και sound-based creation) είναι ένα παιδαγωγικό εργαλείο κλειδί για την ακουστική επαγρύπνηση και ανάπτυξη των παιδιών. Οι ήχοι φέρουν έννοιες και συμβολισμούς. Το ακουστικό περιβάλλον ενός τόπου ή χώρου είναι ταυτόχρονα, η κρυφή ταυτότητα που όλοι την ακούμε αλλά λιγότεροι την αντιλαμβανόμαστε. Η μουσική τέχνη των ήχων καλύπτει ένα ευρύ φάσμα που περιλαμβάνει τόσο μη επεξεργασμένους, φυσικούς, οργανικούς αλλά και μηχανικούς, ψηφιακούς και τεχνητούς ήχους. Είναι μια τεράστια και ατελείωτη ηχητική συνθετική παλέτα, πλούσια σε ηχοχρώματα και ψυχολογικούς συνειρμούς. Κάθε ήχος ή "θόρυβος" πέραν απο τους συναισθηματικούς και εμπειρικούς συσχετισμούς του, μπορεί να μετουσιωθεί σε υλικό προς επεξεργασία με ποικίλους και συχνά ανεξάντλήτους τρόπους. Πολλές έρευνες ενισχύουν την ιδέα πως οι εγκεφαλικές περιοχές που ενεργοποιούνται στην επεξεργασία της μουσικής έχουν θετική επιρροή στις γνωσιακές ικανότητες, στην προσοχή, στην μνήμη, στην λεκτική επεξεργασία καθώς και στις κιναισθητικές ικανότητες.  Για να επιτευχθεί μια σφαιρική ακουστική αντίληψη, απαιτείται εξοικείωση και κατανοήση με το φαινόμενο του ήχου όπως και ενασχόληση. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα απο ασκήσεις συνειδητής ακοής, ενεργητικής ακρόασης, επιτόπιες ηχογραφήσεις σε εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον καθώς και έρευνα ήχων στο διαδίκτυο. Με εργαλεία τις νέες τεχνολογίες και προγράμματα ανάλυσης και επεξεργασίας ήχου, θα αναλυσουμε το φαινόμενο , θα εξασκηθούμε στην ακρόαση και απομόνωση ήχων και στην παραγωγή ρυθμικών μοτίβων.

Eργαλεία :

1) Συσκευές εγγραφής ήχου:  διαθέσιμα κινητά τηλέφωνα και μικρόφωνα, προαιρετικά :Tascam, Zoom

2) Hλεκτρονικός υπολογιστής ή/και Ipad με Open source και δωρεάν προγράμματα όπως Compose with Sounds; PureData; Reaper; 

    (Προαιρετικά για δημιουργία ρυθμικών μοτίβων δωρεάν προγράμματα beat making όπως: Hydrogen drum machine; Sound Forest; Seaquence; Drop Dots; Tone Pad; Splice) 

Στόχοι και άξονες του εργαστηρίου:

1. Καλλιέργεια της ρυθμικής αγωγής
2. Ανάπτυξη της ακοής
3. Συντονισμός ομάδας, δεσμοί
4. Συγκέντρωση
5. Συνύπαρξη διαφορετικών μουσικών ιδεών
6. Συνεργασία
7. Συναισθηματική αποφόρτιση
8. Ανάπτυξη της δημιουργικότητας
9. Εξοικείωση με τα μουσικά τεχνολογικά μέσα
10. Ελεύθερη εξερεύνηση των ηχητικών δυνατοτήτων του εξωτερικού περιβάλλοντος και των εκάστοτε διαθέσιμων μουσικών μέσων.

Βιβλιογραφία 

1. Emmerson, Simon. Living electronic music. Routledge, 2017.
2. Bicknell, J. (2009). Why music moves us: Springer.
3. Feld, S. (1984). Sound structure as social structure. Ethnomusicology, 383-409.
4. Hargreaves, D., & Lamont, A. (2017). The psychology of musical development: Cambridge University Press.
5. Juslin, P. N., & Laukka, P. (2004). Expression, perception, and induction of musical emotions: A review and a questionnaire study of everyday listening. Journal of new music research, 33(3), 217-238.
6. Landy, L. (2007). Understanding the art of sound organization: Mit Press.
7. Loui, P., Patel, A., Wong, L. M., Gaab, N., Hanser, S. B., & Schlaug, G. (2018). Music, sound, and health: a meeting of the minds in neurosciences and music. Annals of the New York Academy of Sciences, 1423(1), 7-9.
8. Nicolas, M. (2015). Musiques Électroacoustiques Analyses, Écoutes.
9. Panksepp, J. (1995). The emotional sources of" chills" induced by music. Music Perception: An Interdisciplinary Journal, 13(2), 171-207.
10. Pearce, M., & Wiggins, G. A. (2002). Aspects of a cognitive theory of creativity in musical composition. Paper presented at the Proceedings of the ECAI02 Workshop on Creative Systems.
11. Purves, D. (2017). Music as biology: Harvard University Press.
12. Rickard, N. S. (2004). Intense emotional responses to music: a test of the physiological arousal hypothesis. Psychology of music, 32(4), 371-388.
13. Sacks, O. (2010). Musicophilia: Tales of music and the brain: Vintage Canada.
14. Schafer, R. M. (1993). The soundscape: Our sonic environment and the tuning of the world: Simon and Schuster.
15. Seashore, C. E. (1937). The psychology of music. Music Educators Journal, 23(4), 30-33.
16. Sloboda, J. A., & O’neill, S. A. (2001). Emotions in everyday listening to music. Music and emotion: Theory and research, 415-429.
17. Tan, S.-L., Pfordresher, P., & Harré, R. (2017). Psychology of music: From sound to significance: Routledge
18. Webster, P. R. (2002). Creative thinking in music: Advancing a model, In Sullivan T. & Willingham, L. (eds), Creativity and Music Education, pp.16-33.
19. Triantafyllaki, A., Anagnostopoulou, C. & Alexakis, A. (2012). An exploratory study of young children’s technology-enabled improvisations, In Proceedings of 12th International Conference on Music Perception & Cognition, Thessaloniki, 23-28 July.
20. Hallam, S.(2010). The power of music: its impact on the intellectual, personal and social development of children and young people, International Journal of Music Education ,38 (3), 269-289.

• Νέες μουσικές-τεχνολογικές εμπειρίες
• Η μουσική διδασκαλία-μάθηση σε τυπικά, μη τυπικά και άτυπα περιβάλλοντα

1. Χριστίνα Αναγνωστοπούλου 

1.2 Tσιούνη Δάφνη 

Τμήμα Μουσικών Σπουδών 

Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Univeristé Paris-Saclay

Η Χριστίνα Αναγνωστοπούλου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ και διευθύντρια του εργαστηρίου Μουσικής, Γνωσιακών Επιστημών και Κοινότητας. Επίσης, είναι επιστημονικός συνεργάτης του Αιγινητείου Νοσοκομείου.

H Tσιούνη Δάφνη είναι διατμηματική υποψήφια διδάκτωρ στο τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α και του Πανεπιστημίου Paris Saclay, δασκάλα μουσικής στην Αβάθμια εκπαίδευση, μουσικοπαιδαγωγός για την Εθνική Λυρική σκηνή και μουσικός και εμψυχώτρια για την Philharmonie de Paris στο νοσοκομείο Antoine-Béclère στο Παρίσι. Έχει υπάρξει διαπολιτισμικός διαμεσολαβητής/διερμηνέας για το  Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και μουσικοπαιδαγωγός στο σχολείο του Δάσους Πευκίτες καθώς και για την Σχεδία για τις Τέχνες. Ταυτόχρονα   κάνει τον ηχητικό σχεδιασμό για παραστάσεις και ταινίες χορού.