Εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού, το σχολικό έτος 2020-2021 αποτέλεσε μια χρονιά πρόκλησης για την εκπαιδευτική κοινότητα, καθώς κλήθηκε να προσαρμόσει άμεσα έναν εναλλακτικό τρόπο διδασκαλίας, ο οποίος θα στηρίζεται κατά ένα μεγάλο μέρος του στην εξ αποστάσεως διδασκαλία (Encarnação, Vieira & Brunner, 2021). Κατ’ επέκταση η παραπάνω κατάσταση επηρέασε το πλαίσιο της παρούσας έρευνας, όπως ορίστηκε αρχικά πριν τη εμφάνιση της πανδημίας, η οποία από «Δια ζώσης διδασκαλία της μουσικής με τη βοήθεια των εργαλείων της ψηφιακής τεχνολογίας», μετατράπηκε σε «Αποκλειστικά εξ αποστάσεως διδασκαλία και ο ρόλος των ψηφιακών εργαλείων στη μάθηση».

Στην παρούσα ανακοίνωση θα παρουσιαστεί έρευνα που διήρκησε έναν κύκλο μαθημάτων (31) ολόκληρου σχολικού έτους και αφορούσε συγκεκριμένο πρόγραμμα διδασκαλίας που πραγματοποιούνταν σε πραγματικό χρόνο (άμεση - σύγχρονη διδασκαλία) με αποκλειστικά εξ αποστάσεως επαφή, μέσω ειδικής εφαρμογής που υποστηρίζει την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Εφαρμόστηκε σε τρεις ομάδες μαθητών, τριών τμημάτων ωδείου, αποτελούμενα από 32 μαθητές συνολικά, που είχαν ως στόχο να διδαχθούν θεωρία της μουσικής. Το βασικό ψηφιακό παιδαγωγικό εργαλείο που είχε ως στόχο να μελετήσει η έρευνα, είναι η δημιουργία συγκεκριμένων διαδραστικών βίντεο που χρησιμοποιούσαν οι μαθητές με σκοπό να εξασκηθούν στο μελωδικό σολφέζ. Το βίντεο είναι πολύ-αισθητηριακό προϊόν, γεγονός που συνάδει με τις παιδαγωγικές αρχές που απορρέουν από τη θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης του Gardner, οι οποίες προτείνουν οι πρακτικές να περιλαμβάνουν πολλαπλά ερεθίσματα καθώς με τον τρόπο αυτό η πληροφορία γίνεται ευκολότερα αποδεκτή από τον μαθητή που θέλει να μάθει μουσική (Kassell, 1998). Σκοπός της έρευνας δεν είναι να αποδείξει ότι το βίντεο συμβάλλει στην μουσική εκπαίδευση καθώς αυτό έχει ήδη ειπωθεί βιβλιογραφικά (Cayari, 2013), αλλά να παρουσιάσει και να προτείνει επεξεργασμένα βίντεο με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, προτρέποντας τον μαθητή να διαδράσει με αυτά έχοντας ως απώτερο σκοπό να βελτιώσει τη μουσικότητά του.

Μεθοδολογικά, η έρευνα στηρίχθηκε στην Έρευνα Δράσης, που έχει ως βασικό χαρακτηριστικό ο εκπαιδευτικός να εφαρμόσει μία πρακτική με σκοπό να βελτιώσει το διδακτικό αποτέλεσμα ή να βρει τη λύση σε ένα πρόβλημα (McNiff, 2017).

Η αξιολόγηση της έρευνας προέκυψε από τρεις οπτικές γωνίες, α) αυτή του ίδιου του ερευνητή μέσω παρατήρησης και διατήρησης ημερολογίου, αλλά και από ερωτηματολόγια & συνεντεύξεις που πραγματοποιήθηκαν β) στους μαθητές που διδάχθηκαν, καθώς και γ) στην τριμελή επιτροπή που εξέτασε τους μαθητές στο τέλος του διδακτικού έτος όπως ορίστηκε από το ωδείο. Από τη μελέτη και ανάλυση των δεδομένων προέκυψε ότι οι μαθητές βελτίωσαν την ικανότητά τους α) στη ρυθμική σταθερότητα, β) ορθή φωνητικά μελωδική απόδοση και γ) την ακουστική τους αντίληψη σε μελωδικές γραμμές ή διαστήματα. Επιπλέον, παρόλο που η εφαρμογή της έρευνας είχε θετικά αποτελέσματα στην επίδοση των μαθητών, ωστόσο φάνηκε πως οι ίδιοι προτιμούν τη δια ζώσης διδασκαλία καθώς η εξ αποστάσεως δεν ευνοεί την ανάπτυξη των κοινωνικών σχέσεων και επαφών μεταξύ των συμμετεχόντων της τάξης. 

Εν κατακλείδι, η δια ζώσης διδασκαλία δύσκολα μπορεί να την αντικαταστήσει η Ψηφιακή Τεχνολογία παρέχοντας όμοια ποιότητα διδασκαλίας, ωστόσο στις μέρες η χρήση της τεχνολογίας αυτής αποτελεί ένα απαραίτητο πεδίο γνώσης που οφείλει να κατέχει ο σύγχρονος εκπαιδευτικός, σύμφωνα με τις αρχές της θεωρητικής συγκρότησης της Τεχνολογικής και Παιδαγωγικής Γνώσης του Περιεχομένου (Mishra & Koehler, 2006).

• Νέοι γραμματισμοί (ψηφιακός, πολυτροπικός, ηλεκτρονική πληροφορία)
• Νέες μουσικές-τεχνολογικές εμπειρίες
• Εκπαίδευση εκπαιδευτικών

Ο Μάριος Σκαμνέλος είναι απόφοιτος του τμήματος Νοσηλευτικής του ΑΤΕΙ Ηπείρου, καθώς και του τμήματος Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής του ΑΤΕΙ Ηπείρου με ειδικότητα στο ακορντεόν. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού στον τομέα της Μουσικής Παιδαγωγικής, από το τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου. Από το 2019 είναι υποψήφιος διδάκτορας στο τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Επιπλέον, είναι κάτοχος πτυχίου ακορντεόν κλασικών σπουδών, καθώς και ανώτερων θεωρητικών αρμονίας και αντίστιξης. Από το 2010 διδάσκει σε δημόσια σχολεία και ιδιωτικά ωδεία, ενώ το τρέχον διδακτικό έτος είναι εκπαιδευτικός με ειδικότητα στο ακορντεόν στο Μουσικό Σχολείο Κατερίνης. Από το 2017 έχει συμμετάσχει ως ομιλητής σε πανελλήνια επιστημονικά συνέδρια. Ως δεξιοτέχνης του ακορντεόν έχει συμμετέχει σε πληθώρα εμφανίσεων καθώς και στη δισκογραφία.