Το τραγούδι αποτελεί στις μέρες μας βασικό άξονα της μουσικής εκπαίδευσης στο σχολείο, γύρω από τον οποίο μπορούν να εξελιχθούν πολλά στοιχεία της μουσικής έκφρασης και να βρουν εφαρμογή πολλές θεωρητικές μουσικές έννοιες. Η διεθνής βιβλιογραφία (Gudmundsdottir, 2018· Zdravković & Đorđevi, 2020) επισημαίνει ότι η δια βίου ικανότητά μας στο τραγούδι έχει τα θεμέλια της στην ανάπτυξη της κατάλληλης φωνητικής αγωγής κατά την παιδική μας ηλικία. Μελέτες (Wills, 2011· Vitale, 2009) υποστηρίζουν ότι ήδη κατά τα πρώιμα παιδικά χρόνια η κατάλληλα προσαρμοσμένη στις δυνατότητες της συγκεκριμένης ηλικίας διδασκαλία του τραγουδιού επηρεάζει καθοριστικά την καλλιέργεια του αυτιού του παιδιού, την καλλιέργεια της φωνής του και την ανάπτυξη της τεχνικής της αναπνοής του. Ωστόσο, στην Ελλάδα, είναι πολύ μικρός ο αριθμός των ερευνών που εξετάζουν τον τρόπο που υλοποιείται η διδασκαλία του τραγουδιού κατά την πρώιμη παιδική ηλικία.

Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνήσει τον τρόπο που οι εκπαιδευτικοί προσχολικής αγωγής υλοποιούν δραστηριότητες τραγουδιού στους δημόσιους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις και τα ποιοτικά της δεδομένα συλλέχθηκαν μέσω της μεθόδου της συνέντευξης και της παρατήρησης. Στην πρώτη φάση της έρευνας ακολουθώντας τη μέθοδο της θεωρητικής δειγματοληψίας πραγματοποιήθηκαν ατομικές συνεντεύξεις με 19 βρεφονηπιοκόμους. Η ανάλυση των δεδομένων από τις συνεντεύξεις έγινε με την τεχνική της θεματικής ανάλυσης περιεχομένου. Στη δεύτερη φάση της έρευνας σχεδιάστηκε και πραγματοποιήθηκε ένα μουσικοπαιδαγωγικό επιμορφωτικό πρόγραμμα, διάρκειας 5 μηνών, σε βρεφονηπιακό σταθμό αντιπροσωπευτικό των ευρύτερων χαρακτηριστικών (τρόπος λειτουργίας, καθήκοντα διδακτικού προσωπικού κ.ά.) των δημόσιων βρεφονηπιακών σταθμών της χώρας. Σε αυτό συμμετείχαν και οι επτά βρεφονηπιοκόμοι, που αποτελούσαν το εκπαιδευτικό προσωπικό του σταθμού. Στο πλαίσιο της συμμετοχής τους στο επιμορφωτικό πρόγραμμα οι εκπαιδευτικοί καλούνταν σε εβδομαδιαία βάση να παρακολουθούν δίωρες επιμορφωτικές συναντήσεις και στη συνέχεια να βιντεοσκοπούν τις προτεινόμενες δραστηριότητες τραγουδιού που υλοποιούσαν στην τάξη τους. Η συλλογή των δεδομένων στη δεύτερη φάση της έρευνας έγινε με τη μέθοδο της συμμετοχικής παρατήρησης κατά τη διάρκεια των επιμορφωτικών συναντήσεων και της μη συμμετοχικής παρατήρησης στην αξιολόγηση των βιντεοσκοπημένων δραστηριοτήτων. Κατά τη διαδικασία της συμμετοχικής παρατήρησης καταγράφηκαν σημειώσεις πεδίου για 20 επιμορφωτικές συναντήσεις με στόχο την αποτύπωση όσο το δυνατόν περισσότερων στοιχείων σχετικά με το περιεχόμενο των επιμορφωτικών συναντήσεων και την πορεία των συμμετεχόντων ως ενήλικων εκπαιδευόμενων. Για την αξιολόγηση των βιντεοσκοπήσεων κατασκευάστηκε πλάνο παρατήρησης, δηλαδή μια λίστα ελέγχου συγκεκριμένων μουσικών δεξιοτήτων  και συμπεριφορών του εκπαιδευτικού. Κάθε κατηγορία παρατήρησης αξιολογήθηκε με βάση μία πεντάβαθμη κλίμακα αξιολόγησης, προκειμένου να διασφαλιστεί κατά το δυνατό το ακριβές επίπεδο απόδοσης του εκπαιδευτικού με πιο αξιόπιστο τρόπο. Τα δεδομένα που προέκυψαν υποβλήθηκαν σε στατιστική ανάλυση με το λογισμικό στατιστικής ανάλυσης SPSS Statistics.

Από την ανάλυση των δεδομένων προκύπτουν στοιχεία που αφορούν τους στόχους που θέτουν και τις μεθοδολογικές προσεγγίσεις και πρακτικές που ακολουθούν οι βρεφονηπιοκόμοι, καθώς και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν κατά την υλοποίηση δραστηριοτήτων τραγουδιού. Τα ευρήματα αναδεικνύουν προβλήματα στη φωνητική απόδοση των τραγουδιών από τους εκπαιδευτικούς καθώς και ελλείψεις στη διδακτική τους προσέγγιση. Αναδύεται επιτακτική η ανάγκη σχεδιασμού κατάλληλων προγραμμάτων στήριξης των εκπαιδευτικών προσχολικής αγωγής, προκειμένου να έχουν την ικανότητα να προάγουν τη φωνητική ανάπτυξη των παιδιών και την παραγωγική μουσική μάθηση.

• Μουσικές εμπειρίες στο σχολείο, στο ωδείο και στην κοινότητα
• Εκπαίδευση εκπαιδευτικών
• Η μουσική διδασκαλία-μάθηση σε τυπικά, μη τυπικά και άτυπα περιβάλλοντα

Η Ευθυμίου Σπυριδούλα είναι διδάκτωρ του τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, όπου και ολοκλήρωσε τις βασικές της σπουδές. Εργάζεται ως καθηγήτρια Μουσικής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση από το 2004. Είναι απόφοιτος του μεταπτυχιακού τμήματος «Σπουδές στην Εκπαίδευση» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου με ειδίκευση στην Εκπαίδευση Ενηλίκων. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα κινούνται στο χώρο της Μουσικής Παιδαγωγικής, ειδικότερα ότι αφορά στη Μουσική Αγωγή στην Προσχολική και Πρώτη σχολική ηλικία, και στο χώρο της Μουσικής Εκπαίδευσης Ενηλίκων