Στο τελευταίο συνέδριο της Διεθνούς Εταιρείας για τη Μουσική Εκπαίδευση (ISME 2020), κατατέθηκε ο προβληματισμός για τον κεντρικό ρόλο της έντεχνης δυτικής μουσικής στη διδασκαλία των θεωρητικών μουσικών γνώσεων, ταυτόχρονα με την επισήμανση περί «χαμηλής συμπερίληψης μουσικών ειδών και κατηγοριών άλλων πολιτισμών» (Kraan, 2020, σ. 213). Στην πραγματικότητα, η σημασία της διδασκαλίας των εγχώριων μουσικών ειδών είναι σημαντική «για την ανάπτυξη δεσμών με την πολιτιστική κληρονομιά του κοινωνικού περιβάλλοντος των μαθητών και μαθητριών» (ό.π., σ. 215). Οι διαπιστώσεις αυτές συμφωνούν με τις αρχές του Εθνικού Φορέα των ΗΠΑ για τη Μουσική Εκπαίδευση (NAfME), ενώ αντίστοιχη προσέγγιση φανερώνει και το Εθνικό Πρόγραμμα Σπουδών (Key stages) του Ηνωμένου βασιλείου για τη Μουσική (Department forEducation of UK).

Στα Προγράμματα Σπουδών της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Ελλάδας, «επινοείται ένα corpus δυτικοευρωπαϊκού προσανατολισμού, για αποκλειστική σχολική χρήση, […] [το οποίο] εμπλουτίζεται με στοιχεία από τις λαϊκές μουσικές παραδόσεις, όχι όμως αυτοτελώς, αλλά αυστηρά διαμεσολαβημένα […].Έτσι διαμορφώνονται και παγιώνονται πρακτικές οι οποίες αποτελούν άτυπες μορφές προληπτικής λογοκρισίας έναντι των διάφορων μορφών της ελληνικής μουσικής κουλτούρας» (Ζουμπούλη & Κοκκώνης, 2016, σ. 186). Σε πρόσφατη έρευνα μουσικών προτιμήσεων στην Αττική (Σουλιώτης & Εμμανουήλ, 2016) «διαφαίνεται μια διάκριση ανάμεσα σε ένα σχετικά διαταξικό πεδίο μουσικής κατανάλωσης, το οποίο ευνοεί την κοινωνική ενσωμάτωση [δημοφιλής μουσική], και σε ένα πεδίο κατανάλωσης μουσικής, το οποίο συνδέεται εντονότερα με τις ανώτερες ομάδες status και ευνοεί την κοινωνική διάκριση [έντεχνη δυτική μουσική]» (ό.π., σ. 89). 

Οι ελληνικές έρευνες για τη διδασκαλία της μουσικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ΔΕ) υπογραμμίζουν αφενός τη σημασία των Προγραμμάτων Σπουδών (ΠΣ), των διδακτικών πρακτικών και των υλικοτεχνικών παραμέτρων της διδασκαλίας και αναδεικνύουν τη σημασία διδασκαλίας της ιστορίας της έντεχνης δυτικής μουσικής. Αντίστοιχες έρευνες στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση (ΠΕ) υπογραμμίζουν τη βαρύτητα των εγχώριων μουσικών κατηγοριών, ιδίως της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής, τόσο στο εκπαιδευτικό υλικό, όσο και την εκπαιδευτική διαδικασία. Συνολικά, η ποσοτική και ποιοτική αξιοποίηση των ελληνικών και διεθνών μουσικών ειδών και κατηγοριών στην ΠΕ και ΔΕ διερευνάται σε πρόσφατη έρευνα μικτής μεθοδολογίας (Καλοπανά, 2021), η οποία αναδεικνύει το έλλειμα της έντεχνης ελληνικής μουσικής στο εκπαιδευτικό υλικό και τη διδακτική πράξη. Εξαιρώντας την εγχώρια έντεχνη παραγωγή από το περιεχόμενο της διδασκαλίας, η ελληνική μουσική ανάγεται σε πολιτιστικό κεφάλαιο μειωμένης πολυπλοκότητας (Τσέτσος, 2020). Η περαιτέρω ερμηνεία των αποτελεσμάτων με βάση τη θεωρία πολιτιστικού κεφαλαίου του Bourdieu επισημαίνει τη σημασία της ωσμωτικής και εκπαιδευτικής επαφής με τα πολιτιστικά δημιουργήματα, καθώς μέσω αυτής οι μαθητές και οι μαθήτριες δεν αποκτούν μόνο κουλτούρα, αλλά και τον τύπο της σχέσης που θα αναπτύξουν μελλοντικά με αυτή (Bourdieu, 1977), συνδέοντας τη σημασία της εκπαιδευτικής διαδικασίας με την αναπαραγωγή της ισχύουσας κουλτούρας και της κοινωνικής διαστρωμάτωσης.

Τα πορίσματα της βιβλιογραφικής ανασκόπησης, που εκτέθηκε εν συντομία, θα αναζητηθούν, στο πλαίσιο της προτεινόμενης ανακοίνωσης, στα ΠΣ των τελευταίων ετών (Δ.Ε.Π.Π.Σ. και Α.Π.Σ., 2003· ΠΣ Μουσικής Δημοτικού - Γυμνασίου, 2021), ως μελέτες περίπτωσης. 

• Ιδεολογίες και κοινωνικές-πολιτικές αξίες στα προγράμματα σπουδών μουσικής

Η Μαγδαληνή Καλοπανά είναι Μουσικολόγος (PhD) και Eκπαιδευτικός (Med). Αριστούχος κάτοχος Ενιαίου Τίτλου Μουσικών Σπουδών Μεταπτυχιακού Επιπέδου του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (υποτροφία Α. Παπαδάκη & Αριστείο Πρυτανείας) και Διδάκτωρ Μουσικολογίας του ίδιου Ιδρύματος (υπότροφος ΙΚΥ). Επίσης κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών (Med) στην Εκπαίδευση (Αριστείο επίδοσης). Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής των περιοδικών εκδόσεων Πολυφωνία (2002) και Επιστημονική Επετηρίδα Εκπαιδευτικών Κορινθίας (2021), Επιμελήτρια Ύλης της έκδοσης Μουσική σε Πρώτη Βαθμίδα (τεύχη 12-13 & 14), Έφορος του Συλλόγου Φίλων Δημήτρη Δραγατάκη (2001) και μέλος της Διεθνούς Μουσικολογικής Εταιρείας (2016). Η εργασία της στα καινοτόμα και συνεργατικά ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά προγράμματα eTwinning αποτυπώνεται στη δίγλωσση έκδοση Canzoni Europee Infantili-Ευρωπαϊκά παιδικά τραγούδια, Atene, 2017, ISSN: 979-0-9016150-0-7.  Έχει εικοσαετή διδακτική εμπειρία στην εκπαίδευση ανηλίκων και ενηλίκων (ΙΕΚ Αγ. Αναργύρων & ΙΕΚ Χαλανδρίου, Τμήμα Μουσικών Σπουδών Αθηνών, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Αθηνών) καθώς και την επιμόρφωση ενηλίκων (Σεμινάρια Εθνικής Υπηρεσίας Υποστήριξης eTwinning και ΚΕ.ΠΛΗ.ΝΕ.Τ. Κυκλάδων/2016-2022, Ταχύρρυθμη Εκπαίδευση των Εκπαιδευτικών-ΕΚΠΑ/4-6.2021, νέα Προγράμματα Σπουδών-ΙΕΠ/2021-2022).