Το χορωδιακό τραγούδι ως εκπαιδευτική διαδικασία για την τρίτη ηλικία: Η περίπτωση της χορωδίας «Ευεστώ»

Ευπραξία Φαρμάκη

Προφορική Ανακοίνωση

Συνεδρία Μουσικές εμπειρίες δια βίου μάθηση και ευζωία ( Sunday, 17-Apr-22 13:15:00 EEST )
Περίληψη

Σύμφωνα με τη θεωρία της Μετασχηματίζουσας Μάθησης του Mezirow (1994), ο ηλικιωμένος είναι δυνατό να οδηγηθεί μέσω της εκπαίδευσης σε κριτικό στοχασμό και αναθεώρηση των δυσλειτουργικών παραδοχών του, όπως συνήθως είναι η χαμηλή του αυτό – εικόνα και η πεποίθηση ότι δεν είναι πλέον ικανός να μάθει. Ειδικά η μάθηση μέσα από την επαφή με αξιόλογα έργα τέχνης, στο πλαίσιο ομαδικών καλλιτεχνικών προγραμμάτων, έχει αναδειχτεί ως μία από τις σημαντικότερες μορφές εκπαίδευσης ενηλίκων (Kokkos, 2010), καθώς ενισχύει την αίσθηση της προσωπικής τους ταυτότητας και την ενδυνάμωση των κοινωνικών τους δικτύων (Clements-Cortes, 2015).

Συγκεκριμένα, έρευνες έχουν δείξει ότι το χορωδιακό τραγούδι συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των συμμετεχόντων, καθώς και στην ανάπτυξη των κοινωνικών και γνωστικών τους δεξιοτήτων (Pearce, Jacques, Machin & Dunbar, 2016). Ειδικά σε άτομα τρίτης ηλικίας, είναι δυνατό να ενισχύσει βιολογικές λειτουργίες και να αποτελέσει το μέσο για την επανένταξή τους στην κοινωνία (Joseph & Southcott, 2015). Ωστόσο, ενώ υπάρχει πληθώρα ερευνών για τα βιολογικά και κοινωνικοσυναισθηματικά οφέλη του χορωδιακού τραγουδιού στους ενήλικες αλλά και για τη μετασχηματίζουσα μάθηση ως απότοκο της εκπαίδευσης των ενηλίκων μέσα από έργα τέχνης γενικότερα, δεν υπάρχουν έρευνες που να επικεντρώνονται στο χορωδιακό τραγούδι ως εργαλείο για τον κριτικό στοχασμό και την αλλαγή στις στάσεις και παραδοχές ερασιτεχνών χορωδών τρίτης ηλικίας.

Έτσι, στόχος της παρούσας μελέτης περίπτωσης ήταν η διερεύνηση των αντιλήψεων των μελών της χορωδίας «Ευεστώ» του Δήμου Λαρισαίων, αναφορικά με τις εκπαιδευτικές ανάγκες που τους οδήγησαν στη χορωδία και τις πιθανές αλλαγές στις αντιλήψεις τους, που οι ίδιοι παρατήρησαν μέσα από τη συμμετοχή τους σε αυτή. Εφαρμόστηκε μικτή μέθοδος έρευνας, με ερωτηματολόγιο ατομικής συμπλήρωσης, βασισμένο στο WHOQOL-100 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, και με ημιδομημένες ατομικές συνεντεύξεις. Η ποσοτική έρευνα προηγήθηκε της ποιοτικής, με σκοπό η δεύτερη να επεξηγήσει ή να αναλύσει περαιτέρω πτυχές της πρώτης. Δείγμα της ποσοτικής προσέγγισης αποτέλεσαν 66 άτομα (Γυναίκες=53, Άνδρες=13), ενώ της ποιοτικής 15 άτομα (Γυναίκες=8, Άνδρες=7). Οι στατιστικές αναλύσεις των ποσοτικών δεδομένων πραγματοποιήθηκαν μέσω του λογισμικού SPSS, ενώ τα ποιοτικά δεδομένα που προέκυψαν από τις συνεντεύξεις κωδικοποιήθηκαν μέσω της μεθόδου της Θεματικής Ανάλυσης. Η συλλογή και ανάλυση των δεδομένων διήρκησαν πέντε μήνες (Ιανουάριος 2021 – Μάιος 2021).

Τα αποτελέσματα αναδεικνύουν ως βασικότερες εκπαιδευτικές ανάγκες, την απόκτηση ή/και διεύρυνση των μουσικών γνώσεων, τον εμπλουτισμό του ρεπερτορίου και την αυτοπειθαρχία. Βασικό εύρημα της έρευνας ωστόσο είναι ο μετασχηματισμός των αντιλήψεων των χορωδών σε ένα ευρύ φάσμα των νοητικών τους συνηθειών. Συγκεκριμένα, παρατηρείται αλλαγή σε ηθικές, επιστημολογικές, ψυχολογικές, μαθησιακές, αισθητικές, φιλοσοφικές, κοινωνικές και σχετικές με την υγεία νοητικές συνήθειες, γεγονός που κάνει εμφανή την εφαρμογή του ορισμού της μετασχηματίζουσας μάθησης του Mezirow. 

Ο συνδυασμός των αποτελεσμάτων συνηγορεί σε περαιτέρω έρευνα για την αξιοποίηση του χορωδιακού τραγουδιού ως μέσο για την εκπαίδευση της τρίτης ηλικίας.

Θεματικοί Άξονες
  • Μουσικές εμπειρίες, δια βίου μουσική μάθηση και ευζωία
  • Η μουσική διδασκαλία-μάθηση σε τυπικά, μη τυπικά και άτυπα περιβάλλοντα
Λέξεις-κλειδιά εκπαίδευση ενηλίκων, μετασχηματίζουσα μάθηση, δια βίου μάθηση, τρίτη ηλικία, χορωδιακό τραγούδι
Γλώσσα Ελληνική
Βιογραφικό σημείωμα εισηγητή/ών

Γεννήθηκε στη Λάρισα.  Είναι απόφοιτη του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ. (Integrated Master) και του τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Α.Π.Θ.  Έχει μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στις Επιστήμες της Αγωγής (Med) από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Απέκτησε το Δίπλωμα Πιάνου με άριστα παμψηφεί, καθώς και τα πτυχία Αρμονίας, Αντίστιξης και Φούγκας με άριστα από το Μακεδονικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Έχει εργαστεί επί σειρά ετών ως καθηγήτρια πιάνου και θεωρητικών σε δημόσια σχολεία, ωδεία και στον μουσικό σύλλογο Ελασσόνας 'musicArte', του οποίου αποτελεί ιδρυτικό μέλος. Είναι συνοδός πιανίστα σε διάφορες χορωδίες, ενώ τα τελευταία χρόνια εργάζεται ως μουσικοπαιδαγωγός στους βρεφονηπιακούς σταθμούς του Δήμου Λαρισαίων.