Μελετώντας τoν τρόπο εκφοράς, άρθρωσης και θεσης της μάσκας στο χορωδιακό τραγούδι: Μια εκπαιδευτική διαδραστική ψηφιακή εφαρμογή με σκοπό τη φωνητική καλλιέργεια στην ελληνική γλώσσα για ερασιτέχνες ενήλικες χορωδούς

Άλκηστις Τόγια, Σεργίου Παύλος, Ματζίρης Χρήστος

Προφορική Ανακοίνωση

Συνεδρία Ψηφιακά μέσα και μουσική εκπαίδευση ( Saturday, 16-Apr-22 17:00:00 EEST )
Περίληψη

Στην ψηφιακή εποχή που διανύουμε «η ένταξη των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην εκπαίδευση συνδέεται με νέες διαδραστικές εφαρμογές, οι οποίες εστιάζουν στις δυνατότητες συμμετοχής, καινοτομίας και δημιουργικότητας» (Lee & Owens, 2000, όπως αναφέρεται στον Πουλάκη, σελ.232, 2017).  H χρήση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία θα πρέπει να ενσωματωθεί στα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα και να εστιάζει στην έκφραση μίας ολιστικής προσέγγισης της μάθησης μέσω κατάλληλα διαμορφωμένων λογισμικών και ψηφιακών εφαρμογών.

Η ένταξη των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία διευκολύνει νέες στρατηγικές και μορφές διδασκαλίας, όπως η διαδικτυακή και μεικτή μάθηση συμβάλλοντας στη βαθύτερη κατανόηση και εμπέδωση εννοιών (VanderArk & Schneider, 2012).  Στον τομέα της μουσικής εκπαίδευσης η εξέλιξη διαδραστικών εφαρμογών έχει επιδράσεις στη βελτίωση της διδασκαλίας, στην κατανόηση συγκεκριμένων μουσικών εννοιών και τη συμπληρωματική υποστήριξη συγκεκριμένων διδακτικών αντικειμένων (Παγγέ & Παναγιωτάκου, 2011).

Η διαδραστική εφαρμογή “VoiceTutor” έχει ως σκοπό τη σωστή τοποθέτηση της φωνής των Soprano χορωδών με την ορθή χρήση άρθρωσης και μάσκας κατά τη διάρκεια της μελέτης και προετοιμασίας τους. Τα φωνήματα και η μάσκα έχουν αποδοθεί στην εφαρμογή σύμφωνα με το σύστημα του διεθνούς φωνητικού αλφαβήτου στα ελληνικά (Zervanos, 2015).

Η διεπαφή της εφαρμογής περιέχει:

  1. Πλήκτρα τα οποία ενεργοποιούν τα αντίστοιχα φωνήματα. Κάτω από κάθε νότα του πενταγράμμου έχουν τοποθετηθεί σε κάθετη σειρά τα 5 φωνήματα: μι, μα, με, μο, μου, όπως προφέρονται στην ελληνική γλώσσα.
  2. Πεντάγραμμο με την έκταση της Soprano στο οποίο φαίνεται η νότα του φωνήματος που ενεργοποιείται με το όνομά της.
  3. Εικόνα για τον τρόπο σχηματισμού της μάσκας (σχήμα στόματος-έκφραση προσώπου) στο τραγούδι.
  4. Εικόνα με το εσωτερικό της στοματοφαρυγγικής-ρινικής κοιλότητας και της αντίστοιχης θέσης της σε σχέση με τη μάσκα.
  5. Πληροφορίες για τη θέση και τη χρήση της μάσκας.
  6. Ένα παράθυρο στο οποίο φαίνεται η κάμερα (αν υπάρχει) έτσι ώστε ο χορωδός να συγκρίνει τη μάσκα του με αυτή της εικόνας της εφαρμογής.
  7. Ένα εργαλείο καταχώρησης και αναπαραγωγής επιλεγμένων από το χορωδό φωνημάτων.

Κάτω από κάθε νότα υπάρχει το ελληνικό πενταφωνηεντικό σύστημα (α, ε, ι, ο, ου) με την προσθήκη του συμφώνου «μ» και «ν» για την ψηλή φωνητική περιοχή (Κοντογεωργίου, 2012). 

Με τη βοήθεια της εφαρμογής αυτής ο/η χορωδός μπορεί να μελετήσει σε ατομικό επίπεδο και στο χρόνο που επιθυμεί τη μελωδία που έχει διδαχθεί από τον-τη μαέστρο τηρώντας με μεγαλύτερη ακρίβεια τις γενικές αρχές χρήσης της φωνής στο τραγούδι. Η συγκεκριμένη διαδικασία έχει ως στόχο να βελτιώσει και θα εξελίξει τεχνικά τον χορωδό σε βάθος χρόνου, με αποτέλεσμα να τον βοηθήσει να αποκτήσει βιωματικά τις απαραίτητες γνώσεις προκειμένου να τραγουδά σωστά και με αυτοπεποίθηση.

Θεματικοί Άξονες
  • Νέοι γραμματισμοί (ψηφιακός, πολυτροπικός, ηλεκτρονική πληροφορία)
  • Νέες μουσικές-τεχνολογικές εμπειρίες
  • Ψηφιακές μουσικές κοινότητες και εικονικά σύνολα
  • Η μουσική διδασκαλία-μάθηση σε τυπικά, μη τυπικά και άτυπα περιβάλλοντα
  • Πολύτεχνες παραστάσεις στο σχολείο, στο ωδείο και στην κοινότητα
  • Διδακτική μουσικών οργάνων και μουσικών συνόλων: φιλοσοφία, μεθοδολογίες και καλές πρακτικές
Λέξεις-κλειδιά διεθνές φωνητικό αλφάβητο, ενήλικες ερασιτέχνες χορωδοί, εφαρμογές στη μουσική εκπαίδευση, φωνητική εκπαίδευση, συνθετική παιγνιόδραση.
Γλώσσα Ελληνική
Βιογραφικό σημείωμα εισηγητή/ών

Άλκηστις Τόγια: Αποφοίτησε με δίπλωμα από τη σχολή  πιάνου και μονωδίας του Ωδείου Αθηνών (2001 και 2004 αντίστοιχα), και πτυχίο Αντίστιξης (2007). Είναι επίσης απόφοιτος του τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α. (integraded Master, 2002), απόφοιτος του μεταπτυχιακού τμήματος του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου στον τομέα της μουσικής παιδαγωγικής (MMus in Music Education, 2020). Από το Νοέμβριο του 2020 συνεχίζει τις σπουδές της ως υποψήφια διδάκτωρ στο Τ.Μ.Σ. του Ε.Κ.Π.Α. με επιβλέποντα καθηγητή τον μαέστρο και καθηγητή του τμήματος Παύλο Σεργίου. Διευθύνει τα τελευταία δέκα χρόνια χορωδίες ενηλίκων ερασιτεχνών χορωδών στη Θεσσαλονίκη. Επίσης έχει λάβει μέρος σε μουσικοπαιδαγωγικά συνέδρια της Ε.Ε.Μ.Ε., της ΕΑS, του ΠΑ.ΜΑΚ. και της Διεύθυνσης Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας  Ά/θμιας εκπαίδευσης νομού Θεσσαλονίκης ως εισηγήτρια σε εργαστήρια και ημερίδες για τη φωνητική αγωγή ενηλίκων ερασιτεχνών χορωδών με στόχο την ευζωία, αλλά και για τους μαθητές στη δημόσια πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης από τον Οκτώβριο του 2019 έως τον Οκτώβριο του 2021. Από το 2004 εργάζεται ως μόνιμη εκπαιδευτικός μουσικής στην Ελληνική δημόσια εκπαίδευση. Το ερευνητικό της ενδιαφέρον εστιάζει στην ψυχική ευεξία των ενηλίκων ερασιτεχνών χορωδών μέσω της συμμετοχής τους σε χορωδιακά σύνολα.  

Παύλος Σεργίου: Σπούδασε Πιάνο & Αρμονία δίπλα στον Κωνσταντίνο Κυδωνιάτη. Έχει πτυχία Ωδικής, Αρμονίας, Αντίστιξης, Φούγκας & Σύνθεσης υπό την εποπτεία του Γιάννη Ιωαννίδη. Έχει κάνει Χορωδιακή Μουσική με τον Παναγιώτη Σκούφη. Με υποτροφία από το ΙΚΥ, σπούδασε στην Κολωνία Διεύθυνση Ορχήστρας (Τάξη Volker Wangenheim – Διπλωματικές Εξετάσεις Ιούνιος 1988). Έχει δώσει μεγάλο αριθμό πρώτων εκτελέσεων έργων της Τάξης του Μαουρίτσιο Κάγκελ για το «Νέο Μουσικό Θέατρο». Μέχρι το 1993, διετέλεσε Μουσικός Διευθυντής στο Ζάξεν- ΄Ανχαλτ (Landesbühne Sachsen-Anhalt) όπου έδωσε πλήθος παραστάσεων όπερας και κλασικής οπερέτας καθώς και συμφωνικές συναυλίες. Έχει δώσει, επίσης, συναυλίες και παραστάσεις όπερας στην Κέρκυρα. Από το 1995 δραστηριοποιείται στην Ελλάδα ως καθηγητής Ωδείων και διευθυντής Ορχήστρας. Έχει δώσει συναυλίες με την ΚΟΑ, τις Ορχήστρες Ραδιοφωνίας, την Ορχήστρα Χρωμάτων, την Ορχήστρα Πατρών, την Συμφ. Ορχήστρα Δήμου Αθηναίων. Έχει δώσει παραστάσεις στην ΕΛΣ και έχει συμμετάσχει στην ίδρυση της Ορχήστρας Δωματίου Αθηνών και στην δ/νση όλων των συναυλιών και ηχογραφήσεών της, όπως επίσης και στην ίδρυση και διεύθυνση της Αθην.Συμφ.Ορχήστρας Νέων – ΑΣΟΝ. Από το έτος 2000 υπηρετεί στο Τμ. Μουσ. Σπουδών του Παν/μίου Αθηνών. Σήμερα, ως καθηγητής, επιμελείται τις συναυλίες της Ορχήστρας Δωματίου του, είτε στην Αίθουσα Τελετών «Προπύλαια», είτε στην Aula της Φιλοσοφικής Σχολής. Από το 2000 ασκεί, επίσης, την καλλιτεχνική διεύθυνση του Ωδείου «Ορφείο Αθηνών».

Χρήστος Ματζίρης: Είναι υποψήφιος Διδάκτωρ του Τμήματος Μουσικών Σπουδών ΑΠΘ, MSc στα προηγμένα συστήματα υπολογιστών και επικοινωνιών. Είναι εν ενεργεία εκπαιδευτικός μουσικής στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, πιστοποιημένος επιμορφωτής Β΄ επιπέδου στη χρήση των ΤΠΕ και εκπονητής προγραμμάτων δεξιοτήτων στο ΙΕΠ. Είναι εισηγητής σε εκπαιδευτικά σεμινάρια εκμάθησης μουσικών και εκπαιδευτικών λογισμικών και ασχολείται ενεργά με τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού για χρήση στη σχολική τάξη και με την ενεργοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία.