«Μαθαίνω να διαβάζω… τραγουδώντας»: Μελέτη Περίπτωσης στην Α΄ Δημοτικού

Αγγελική Κωνσταντακοπούλου

Προφορική Ανακοίνωση

Συνεδρία Μουσικές εμπειρίες στο σχολείο ( Saturday, 16-Apr-22 10:30:00 EEST )
Περίληψη

Πολλά επιστημονικά πεδία τεκμαίρουν την συνάφεια των δυο πανανθρώπινων κωδίκων, του Λόγου και της Μουσικής, που φαίνεται πως ενοποιούνται στον όρο «τραγούδισμα». Τα ομοιοκατάληκτα ποιήματα και τα τραγούδια, διαχρονικά, συνοδεύουν όλες τις εκφάνσεις της ζωής του ανθρώπου και περιλαμβάνονται στην άτυπη και τυπική εκπαίδευση των παιδιών. 

Η μουσικοπαιδαγωγική επιστήμη στη διερεύνηση των συσχετίσεων του τραγουδιού και της μουσικής με την ακαδημαϊκή επιτυχία, την ειδική αγωγή, την εκμάθηση της γλώσσας, την ανάγνωση και άλλους τομείς βρίσκει γενικά θετικά αποτελέσματα.

Η έρευνα που παρουσιάζουμε αποτελεί μελέτη περίπτωσης μιας τάξης Α΄ Δημοτικού (ν=22) στην οποία έγινε παρέμβαση για 15 εβδομάδες στη διδασκαλία πρώτης ανάγνωσης με πρωτότυπο εκπαιδευτικό υλικό ομοιοκατάληκτων ποιημάτων που αναγνώστηκαν και τραγουδήθηκαν, εναλλάξ και παράλληλα  με τα αντίστοιχα πεζά κείμενα του σχολικού βιβλίου Γλώσσας. Τα ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα συλλέχθηκαν συστηματικά από την αρχή της Α΄ Δημοτικού ως την αρχή της Β΄ Δημοτικού και σποραδικά έως το τέλος της Β΄ Δημοτικού. 

Σκοπός της έρευνας ήταν να δει με μια ολιστική οπτική τις επιδράσεις της εκπαιδευτικής παρέμβασης α) στην ανάπτυξη δεξιοτήτων ανάγνωσης (ακρίβεια, ταχύτητα, προσωδία, κατανόηση) και β) στις διαδράσεις που αναπτύχθηκαν σε επίπεδο προσώπου και ομάδας. Η αναγνωστική ευχέρεια αξιολογήθηκε με την  Πολυδιάστατη Κλίμακα Ευχέρειας (Multidimensional Fluency Scale) των Zutell & Rasinski.

Τα αποτελέσματα έδειξαν: α) θετική επίδραση στην ανάπτυξη της ταχύτητας, προσωδίας και κατανόησης της ανάγνωσης και θετική πρόβλεψη για την κατάκτηση των επόμενων σταδίων της αναγνωστικής ευχέρειας και β) ανάπτυξη εσωτερικών και εξωτερικών κινήτρων, ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και ανάδυση άγνωστων πτυχών του εαυτού, λειτουργικότητα της ομάδας, περαιτέρω ενασχόληση με μουσική και γλωσσική παιδεία, ενεργοποίηση της μουσικής νοημοσύνης, ανάπτυξη θετικού μικροκλίματος στην τάξη και θετικής εικόνας για το σχολείο. Το γενικό συμπέρασμα της έρευνας είναι πως η διδασκαλία του μηχανισμού ανάγνωσης στην Α΄ Δημοτικού με ποιήματα και τραγούδια ευνοεί την επιτυχή πρόσληψη σημαντικών δεξιοτήτων ανάγνωσης, ενεργοποιεί πτυχές της προσωπικότητας και της πολλαπλής νοημοσύνης του μαθητή και συμβάλλει στο θετικό – δημιουργικό κλίμα της τάξης.

Θεματικοί Άξονες
  • Μουσικές εμπειρίες, δια βίου μουσική μάθηση και ευζωία
  • Νέοι γραμματισμοί (ψηφιακός, πολυτροπικός, ηλεκτρονική πληροφορία)
Λέξεις-κλειδιά Γλώσσα και Μουσική, τραγούδι και ανάγνωση, Α΄ Δημοτικού, μελέτη περίπτωσης
Γλώσσα Ελληνική
Βιογραφικό σημείωμα εισηγητή/ών

Γεννήθηκα και διαμένω στο Περιστέρι Αττικής. Εργάζομαι ως δασκάλα πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης από το 2000 και έχω εργαστεί επί σειρά ετών ως δασκάλα κλασικής κιθάρας και εμψυχώτρια σε τμήματα μουσικοκινητικής αγωγής. Οι βασικές μου σπουδές αφορούν την Μουσική (πτυχίο κλασικής κιθάρας -  τάξη Κ. Γρηγορέα) και την Παιδαγωγική (ΠΤΔΕ ΕΚΠΑ).  Η μεταπτυχιακή μου διπλωματική  διερεύνησε τη θέση και το ρόλο του τραγουδιού στα σχολικά εγχειρίδια της Α΄ και Β΄ Δημοτικού (2012, επιβλέπουσα κ. Αλεξάνδρα Μουρίκη, ΜΠΣ: «Λόγος, Τέχνη και Πολιτισμός στην Εκπ/ση» ΤΕΕΑΠΗ, Παν/μιο Πατρών). Η διδακτορική μου διατριβή με θέμα το σχεδιασμό, εφαρμογή και αξιολόγηση της χρήσης ποιημάτων και τραγουδιών στη διδασκαλία ανάγνωσης στην Α΄ Δημοτικού,  εκπονήθηκε στο τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ (2019, επιβλέπουσα κ. Σμαράγδα Χρυσοστόμου). Τα εκπαιδευτικά και ερευνητικά μου ενδιαφέρονται αφορούν σε εκπαιδευτικές δράσεις και προγράμματα που εμπλέκουν τη μουσική και τις άλλες τέχνες στη γενική εκπαίδευση και ευνοούν τη συνεργασία στη σχολική κοινότητα.