Με την έναρξη του εγκλεισμού εξαιτίας της πανδημίας του κόβιντ 19, τον Μάρτιο του 2020 οι μικρές/μεγάλες μουσικές κοινότητες αλλά και στους Δήμους της χώρας μας και στους πολιτιστικούς συλλόγους, καθώς και στις σχολικές κοινότητες όλοι εγκλωβίστηκαν στην "μη δυνατότητα" να κάνουν ομαδικά μαθήματα και μουσικές δοκιμές (πρόβες).

Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί στην αρχή πως αυτό το προσωρινό, όπως φαινόταν διάστημα θα διαρκούσε σχεδόν δύο χρόνια και έπεται συνέχεια.

Οι φωνές των εθελοντών/συμμετεχόντων στα μουσικά σύνολα, τα οποία μέχρι τότε δια ζώσης επιτελούσαν τις δοκιμές τους αλλά και τις συναυλίες τους, να συνεχίσουν να προτείνουν τρόπους επικοινωνίας και συνέχισης του σημαντικού τους έργο βρήκε την κοινωνία μας απροετοίμαστη, με πολύ ελάχιστα μέσα για την επίτευξη του παραπάνω στόχου.

Μεγαλύτερο όμως πρόβλημα ήταν το ψυχολογικό φορτίο σε εγκλωβισμένους χορωδούς και μουσικούς, οι οποίοι δυσκολευόταν σε μεγάλο βαθμό απομόνωσης και  ο καθένας μόνος του προσπαθούσε να ξεπεράσει.

Η άμεση ανάγκη για "επικοινωνία",  για "συν-δημιουργία" έννοιες που είναι ταυτόσημες με την δημόσια μουσική επιτέλεση αναζητούσαν νέους τρόπους έκφρασης  μέσω του διαδικτύου.

Ακόμη και οι διάφορες γνωστές πλατφόρμες ήταν απροετοίμαστες, ακόμη και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για τέτοιου είδους συνευρέσεις.

Η αδυναμία τεχνικής της άμεσης ανταπόκρισης για την δημιουργία ταυτοχρόνως (σε πραγματικό χρόνο)  ενός έστω μικρού ντουέτου ήταν καταλυτική και έπρεπε να αναζητηθούν νέα μέσα και νέοι τρόποι, για να παρακάμψουμε το κενό των 3-4 δευτερολέπτων ανάμεσα στην ακρόαση και στην ανταπόκριση της άλλης μεριάς της γραμμής. Κάποιοι ονειρεύονταν την τεχνολογία 5G, κάποιοι την εχθρεύονταν. Στην κοινωνία ξύπνησαν νέα ήθη, νέες αντιπαλότητες, όπως αυτή των "εμβολιασμένων και ανεμβολίαστων". 

Δεύτερη μεγάλη δυσκολία ήταν η πολυ-αναμενόμενη "ηλεκτρονική διακυβέρνηση" η οποία είχε κάνει πολύ αργά βήματα στον δημόσιο τομέα, σε σχολεία, γυμνάσια, λύκεια, πανεπιστήμια αλλά κυρίως στους Δήμους και σε όλες τις ψυχαγωγικές και κοινωνικές δομές όπως Δημοτικές χορωδίες, Δημοτικές μπάντες, ΚΑΠΗ, ομαδικά μαθήματα χορού κ.ο.κ.

Στην προφορική μας ανακοίνωση θα επικεντρωθούμε στους τρόπους που βρήκαμε για να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας ως μουσικοί επιτελεστές και χορωδοί δημιουργώντας μικρά διαδικτυακά projects, ή μικρές διαδικτυακές μουσικές κοινότητες.

Ο βασικός στόχος ήταν να μην κατεβάσουμε το επίπεδο του τελικού αποτελέσματος, ώστε η "εξ αποστάσεως" συνεργασία να υποκαθιστά, στα επίπεδα του δυνατού, την δια ζώσης με το αντίστοιχο υψηλό αποτέλεσμα. Ο λόγος προφανής.

Εάν το αποτέλεσμα δεν δικαιώνει τις προσπάθειες των απομονωμένων χορωδών/μαθητών θα υπήρξε μεγαλύτερη απογοήτευση ψυχολογική, κατάπτωση συναισθηματική και δεν θα δημιουργούσαν το αίσθημα της αισιοδοξίας και της ψυχικής ανάτασης που θέλαμε να προσφέρουμε με την ομαδική μουσική πράξη διαδικτυακά,  θα κατέληγε με σημαντικά αρνητικά επιπτώσεις.

Στην επικοινωνία με τους εγκλεισμένους μουσικούς επιτελεστές είχαμε την πίεση πώς κάτι πρέπει να γίνει για να αλλάξει η ψυχολογική τους κατάσταση.

Ο μαέστρος/δάσκαλος κλήθηκε να αντιμετωπίσει για πρώτη φορά ψυχολογικά προβλήματα των συνεργατών του άγνωστα για αυτόν, άγνωστα και για τους ίδιους.

Στην εισήγηση μας θα περιγράψουμε τα βήματα που ακολουθήθηκαν για πρώτη φορά καθώς και τα αποτελέσματα τα οποία εν τυπώθηκαν ή αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο καθώς επίσης και οι μικρές φόρμες (ερωτηματολόγια αξιολόγησης)  και τα αποτελέσματα, όπως οι εντυπώσεις των συμμετεχόντων.

Η διαφορετικότητα της πρότασης έγκειται στο γεγονός της δυσκολίας των έργων και των "νομικών αγκυλώσεων" του δημοσίου τομέα και τρόποι που βοήθησαν για να παρακαμφθούν.

Ελπίζουμε η καταγραφή μας αυτή να αποτελέσει ένα πρώτο δείγμα στις κατοπινές γενιές και συναδέλφους, πάνω στην οποία θα αποτυπωθεί μία μέθοδος για την περαιτέρω ανάπτυξη των ομαδικών διαδικτυακών μαθημάτων και παρουσιάσεων μουσικών έργων, υψηλού επιπέδου, όπως είναι το sicut servus του Palestrina και ο Ψαλμός 42 του Felix Mendelssohn.

ΚΠ

ΥΓ. στην περίπτωση που επιλεγεί ως εργαστήρι θα γίνει εκμάθηση των παραπάνω έργων, όπως γινόταν στα μαθήματα του διαδικτύου. Θα απαιτηθεί αίθουσα με προτζέκτορα, πίνακα και πιάνο. 

ΥΓ. στην περίπτωση που επιλεγεί ως εργαστήρι θα γίνει εκμάθηση των παραπάνω έργων, όπως γινόταν στα μαθήματα του διαδικτύου. Θα απαιτηθεί αίθουσα με προτζέκτορα, πίνακα και πιάνο.

Λέξεις κλειδιά: Χορωδιακή διαδικτυακή επικοινωνία, πολυφωνία στο ιντερνέτ, χορωδιακό βίντεο, "messa di voce" στο ιντερνέτ, χορωδία εξ αποστάσεως

Ενδεικτική βιβλιογραφία/διαδίκτυο

• Petersen J.T.,  https://petersenvoicestudio.com/2016/02/28/how-to-execute-the-messa-di-voce/ (πρότυπο διαδικτυακό στούντιο διδασκαλίας)

• Παπάζογλου Κ., Πολιτισμικό ημερολόγιο ερευνητή και φόρμες αξιολόγησης Google

• Μπαντιμαρούδης, Φ. (2011). Πολιτιστική επικοινωνία: Οργανισμοί, μέσα, θεωρίες.  Αθήνα, Κριτική.

• Υπουργείο Παιδείας, ΦΕΚ για την εξ αποστάσεως διδασκαλία 2020 https://www.minedu.gov.gr/publications/docs2020/%CE%A6%CE%95%CE%9A_%CE%92_4188.pdf)

• http://www.choralia.net/mp3catalogue.html (εφαρμογή για ρομποτική χορωδιακή διδασκαλία)

• Sicut cervus - Pelestrina - https://www.youtube.com/watch?v=4oftvp4dLOU

• Μουσικές εμπειρίες στο σχολείο, στο ωδείο και στην κοινότητα
• Πλουραλισμός και ιεραρχίες αξιών στη μουσική εκπαίδευση
• Σύνδεση της μουσικής εκπαίδευσης με την καθημερινή ζωή
• Μουσικές εμπειρίες, δια βίου μουσική μάθηση και ευζωία
• Νέοι γραμματισμοί (ψηφιακός, πολυτροπικός, ηλεκτρονική πληροφορία)
• Εκπαιδευτικές πολιτικές για τη μουσική εκπαίδευση (διαχρονικά και συγχρονικά)
• Νέες μουσικές-τεχνολογικές εμπειρίες
• Ψηφιακές μουσικές κοινότητες και εικονικά σύνολα
• Εκπαίδευση εκπαιδευτικών
• Η μουσική διδασκαλία-μάθηση σε τυπικά, μη τυπικά και άτυπα περιβάλλοντα
• Πολυτροπικές δράσεις στη μουσική εκπαίδευση

KOSTIS PAPAZOGLOU

Kostis Papazoglou is a graduate of the State Conservatory of Thessaloniki where he studied flute and music theory (Harmony Diploma).  He continued his studies at the University of Music and performing Arts Vienna, where he studied flauto dolce with E. Schäftlein, R. Hofstötter and conducting with H. Reiter, A. Glassner and J. Prinz in the Department of Music Education where he graduated with honors.

As soloist he performed with the Thessaloniki State Symphony Orchestra, Thessaloniki Municipal Symphony Orchestra and with Sinfonietta Beograd. He also performed on Greek radio and television and recorded for labels such as Seirios, Warner, EMI Minos and others. 

He founded and directed several music ensembles such as the baroque orchestra Concerto ellenico, the chamber orchestra Concerto Conservatorio, the choir en horo which repertoire is focused on religious works from the Baroque era and works of Greek modern composers. He also founded the choir of the Jewish Community of Thessaloniki which specializes in conserving the Jewish tradition of Thessaloniki (1995) and the Codex Ensemble which specializes in medieval and Byzantine music and has recorded a CD "en la mar ay una torre" (EMI,2006) with the choir of the Jewish Community of Thessaloniki. The Codex Ensemble performed at the Athens festival (2007) in Apokopos theatrical play, and in other festivals in Greece.

He was the founder and artistic director of the Days of Music in the Municipality of Arnaia (1994) and the festival of Aristoteleia (2011-2014).

He was assigned to organize and to conduct the Children' s Choir of the Friends of Music in Megaron Thessaloniki (2008-2012). Since 2001 he is the artistic director of the Symphony Orchestra and New Choir of the Municipality of Kalamaria and since 2015 in Crescendo Hellas.