Το 2020, μετά από προσπάθεια πολλών ετών, ιδρύεται στο ΕΚΠΑ η Νέα Μονάδα Βιοψυχοκοινωνικής Μέριμνας Φοιτητών και Προσωπικού ΕΚΠΑ, με την ονομασία ΕΚΠΑμου. Σκοπός της νέας μονάδας είναι να προάγει την υγεία και ευζωία μέσα στο πανεπιστήμιο, μεταξύ άλλων και με καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Στην παρούσα εισήγηση παρουσιάζεται μία ενότητα μουσικών διαδικτυακών δράσεων που απευθύνονταν στους φοιτητές και τα μέλη του προσωπικού του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κατά το διάστημα περιορισμών της κυκλοφορίας για την αποφυγή διάδοσης του κορωνοϊού από τον Μάρτιο του 2021 έως τον Ιούλιο του 2021.

Όπως είναι γνωστό, η έλευση της πανδημίας διέκοψε τη φοίτηση στα αμφιθέατρα, αντικατέστησε τη δια ζώσης εκπαίδευση αντικαθιστώντας την με τηλεκπαίδευση, και ανέστειλε κάθε ομαδική δραστηριότητα, όχι μόνο στον χώρο του πανεπιστημίου, αλλά και στην ευρύτερη κοινότητα. Η πανδημία δημιούργησε μία πρωτόγνωρη συνθήκη, ειδικά για τους φοιτητές, οι οποίοι εκ των πραγμάτων ανήκουν σε μία ευάλωτη πληθυσμιακή ομάδα, όσον αφορά την ανάδυση προβλημάτων ψυχικής υγείας, καθώς η κρίσιμη αναπτυξιακή περίοδος που διανύουν συμπίπτει χρονικά με τις μεταβολές και προκλήσεις τηςφοιτητικής ζωής. Σύμφωνα με πανελλαδικές έρευνες κατά την διάρκεια της κορύφωσης του δεύτερου κύματος της πανδημίας, τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και η τηλε-εκπαίδευση επιβάρυναν ακόμη περισσότερο την ψυχική υγεία των φοιτητών οι οποίοι αισθάνονταν αποκομμένοι από την κοινωνική ζωή και το ακαδημαϊκό περιβάλλον.

Οι δράσεις που παρουσιάζονται πραγματοποιήθηκαν από επαγγελματίες μουσικούς με εμπειρία σε κοινοτικά προγράμματα και είχαν βασικό στόχο την παροχή ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος στα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας (φοιτητές/τριες και μέλη του προσωπικού) κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Η προαγωγή της ευεξίας των συμμετεχόντων/ουσών ήταν ο βασικός άξονας στον οποίο κινήθηκε η στόχευση των δράσεων. Σύμφωνα με τον Ruud (2002, 2012) η προαγωγή της υγείας των συμμετεχόντων επιτυγχάνεται όταν η μουσική δραστηριότητα στοχεύει σε τέσσερις τομείς: 

• στη διατήρηση της ενέργειας και της ζωτικότητας,
• στην εμπλοκή σε μία νοηματοδοτημένη δράση,
• στην ανάπτυξη στη συμμετοχή και την ανάπτυξη δικτύων και κοινοτήτων καθώς επίσης και
• στην ανάπτυξη της ικανότητας για αυτενέργεια και αυτονομία.

Υπό αυτή την προοπτική, κοινή συνισταμένη των τεσσάρων προγραμμάτων ήταν η έμφαση στην ενεργό μουσική δημιουργία των συμμετεχόντων, στην επικοινωνία και στη διάδραση μεταξύ τους, καθώς και στην ενίσχυση της δημιουργικής έκφρασης. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στις διεργασίες προετοιμασίας των εμψυχωτών/ριών πριν την έναρξη των προγραμμάτων καθώς και εκείνοι/ες αντιμετώπισαν προκλήσεις που συνδέονται με την πρωτοφανή συνθήκη της πανδημίας και την υποχρεωτική μεταφορά των δράσεων σε διαδικτυακή μορφή, γεγονός το οποίο περιόρισε σημαντικά το εύρος των μουσικών επιλογών τους αλλά και την ποιότητα της διαπροσωπικής επικοινωνίας με τους συμμετέχοντες μέσα από την οθόνη του υπολογιστή.

Η αξιολόγηση του προγράμματος από τους συμμετέχοντες/ουσες ήταν ιδιαίτερα θετική και ανέδειξε τον ρόλο της μουσικής ως μίας ευχάριστης δημιουργικής δραστηριότητας που βελτίωσε σημαντικά την ψυχική και συναισθηματική κατάστασή τους. Επίσης, συνέβαλε σημαντικά στη σύνδεση και την επικοινωνία με άλλα μέλη της κοινότητας. Ταυτόχρονα ανέδειξε και την ανάγκη για «ζωντανή επαφή» η οποία εκφράστηκε ως μίαπροσδοκία για τη μετά covid εποχή. Προσδοκία που αρθρώθηκε μέσα από την διατήρηση της ελπίδας για κάτι καλύτερο. Τέλος, τονίστηκε η ανάγκη που νοιώθουν φοιτητές και προσωπικό να νοιώσουν μία προστασία και φροντίδα από το ίδρυμα στο οποίο ανήκουν. 

• Μουσικές εμπειρίες, δια βίου μουσική μάθηση και ευζωία

Η Χριστιάνα Αδαμοπούλου σπούδασε μουσική στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου και μουσικοθεραπεία στο Anglia Ruskin University (Master of Arts). Είναι διδάκτωρ μουσικοθεραπείας (Τμήμα Μουσικών Σπουδών Ιονίου Πανεπιστημίου) και διπλωματούχος πιάνου. Διαθέτει πολυετή εμπειρία στις εφαρμογές της μουσικής στην υγεία και την εκπαίδευση. Από το 2019 εργάζεται ως μουσικοθεραπεύτρια στο «Λίλιαν Βουδούρη» Ινστιτούτο Θεραπείας δια των Τεχνών και διδάσκει στο πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών του Τμήματος Μουσικών Σπουδών στο ΕΚΠΑ. Έχει εκπαιδευτεί στην ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία ομάδας και έχει διατελέσει αντιπρόεδρος και μέλος του ΔΣ του Ελληνικού Συλλόγου Πτυχιούχων Επαγγελματιών Μουσικοθεραπευτών.

Η Χριστίνα Αναγνωστοπούλου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ και διευθύντρια του εργαστηρίου Μουσικής, Γνωσιακών Επιστημών και Κοινότητας. Επίσης, είναι επιστημονική συνεργάτης στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο. 

Ο Νίκος Βερύκοκκος γεννήθηκε στη Νάξο και είναι απόφοιτος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ. Κατέχει δίπλωμα βιολιού από το Αττικό Ωδείο Αθηνών και πτυχίο αρμονίας από το Ελληνικό Ωδείο. Είναι αναπληρωτής εκπαιδευτικός στην δημόσια πρωτοβάθμια εκπαίδευση, και διδάσκει επίσης κλασικό και παραδοσιακό βιολί σε ωδεία της Αττικής. Είναι εξωτερικός συνεργάτης του Εργαστηρίου Μουσικής, Γνωσιακών Επιστημών και Κοινότητας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, καθώς επίσης και επιστημονικός συνεργάτης και εκπαιδευτικός στο Κέντρο Παιδαγωγικής και Καλλιτεχνικής Επιμόρφωσης «Σχεδία», εφαρμόζοντας το ειδικό πρόγραμμα για ευπαθείς ομάδες «Μουσική στην Κοινότητα».  Ασχολείται με τη μουσικολογική έρευνα και έχει δημοσιεύσεις σε πρακτικά συνεδρίων και επετηρίδες που αφορούν εθνομουσικολογικά ζητήματα της Νάξου. 

O Νίκος Ζιάζιαρης είναι εκπαιδευτής μουσικής σε προγράμματα μουσικής στην κοινότητα. Με πρώτο πτυχίο στην Νομική (ΕΚΠΑ, 2010), συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο ΠΜΣ «Μουσική Εκπαίδευση σε Τυπικά και Άτυπα Περιβάλλοντα» (ΕΚΠΑ, 2020), ενώ σήμερα είναι υποψήφιος διδάκτορας στο τμήμα Μουσικολογίας (ΕΚΠΑ). Έχει εργαστεί ως εκπαιδευτής για το El Sistema Greece (2016-2019), για την UNICEF και το British Council στο Skaramagkas Learning Center (2017-2019) και στα εκπαιδευτικά προγράμματα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (2019- σήμερα). Επίσης, έχει διδάξει στο εξ αποστάσεως πρόγραμμα "ΕΚΠΑ ΜΟΥ" (2021).

Η Κική Κέρζελη γεννήθηκε στην Καβάλα. Εργάζεται στις Εκπαιδευτικές & Κοινωνικές Δράσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, με ειδίκευση στη “Μουσική Παιδαγωγική & Ψυχολογία της Μουσικής”. Το 2019 συνέχισε τις σπουδές της στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα “Μουσική Εκπαίδευση σε τυπικά και άτυπα περιβάλλοντα” του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ. Παράλληλα, ασχολείται με την υλοποίηση πρωτότυπων εκπαιδευτικών προγραμμάτων και τη σύνθεση μουσικής για τέχνες της παράστασης. 

O Μάριος Σαρέλλας είναι απόφοιτος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ στην κατεύθυνση της Εθνομουσικολογίας και Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας, και μεταπτυχιακός φοιτητής στον τομέα Τζαζ και Νέες Τεχνολογίες. Από 15 χρονών εργάζεται ως μουσικός ερμηνευτής, συνθέτης, ενορχηστρωτής, ηχολήπτης και υπεύθυνος προγράμματος. Το 2016 δημιούργησε το επιτυχημένο μουσικό σχήμα “Balkan Familia”, ένα μουσικό σύνολο 16 ατόμων με αξιόλογη παρουσία στο χώρο της λαϊκής – έντεχνης, βαλκανικής και jazz μουσικής. Ασχολείται ενεργά με πολλά διαφορετικά είδη μουσικής και στις ενορχηστρώσεις του παντρεύει ανατολίτικα και δυτικά ηχοχρώματα.