Στο 8ο συνέδριο της ΕΕΜΕ παρουσιάσαμε μία διδακτική πρόταση για τη μουσική αγωγή στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Η προσέγγιση σχεδιάστηκε με αφετηρία τις αρχές της ενσώματης μάθησης, συνδυάζοντας δύο αισθητηριακές οδούς: την ακουστική και την απτική. Επικεντρωνόταν στη διδασκαλία βασικών μουσικών δεξιοτήτων, όπως η αντίληψη του παλμού και ο αισθησιοκινητικός συντονισμός. Η προσέγγιση περιλάμβανε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, όπως ακουστικές ασκήσεις, χορό, κρουστά σώματος, τραγούδι, αφήγηση ιστοριών και μουσικά παιχνίδια. Oι μουσικές δραστηριότητες σχεδιάστηκαν με στόχο να καλλιεργούν την ικανότητα αναγνώρισης και διάκρισης ρυθμικών σχημάτων, τη δημιουργικότητα και την ικανότητα αυτοσχεδιασμού, καθώς και τη μουσική επιτέλεση. Για την βαθύτερη δειρεύνηση του ερευνητικού αντικειμένου, ακολουθήσαμε έναν πειραματικό σχεδιασμό έρευνας μεικτών μεθόδων, συνδέοντας ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα. Η παρούσα μελέτη επιθυμεί να παρουσιάσει ένα μέρος των ποιοτικών δεδομένων. Η ποιοτική έρευνα είχε σκοπό να διερευνήσει εκ νέου τις εμπειρίες των παιδιών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, καθώς είναι εξαιρετικά σημαντική η συλλογή αποτελεσμάτων από τα ίδια τα παιδιά, θεωρώντας τα ως τους καλύτερους δείκτες των προσωπικών εμπειριών τους (Instone 2002). Λαμβάνοντας υπόψη τις δυσκολίες του ποιοτικού σχεδιασμού της έρευνας στο σχολικό περιβάλλον, έπρεπε να εξεταστούν διάφοροι παράγοντες, όπως οι μέθοδοι λήψης, καταγραφής, χειρισμού, ανάλυσης και αναφοράς δεδομένων (Kutrovatz, 2017; Jamshed 2014). Το πρωτόκολλο της συνέντευξης βασίστηκε σε τεχνικές σχεδιασμού κατάλληλες για την συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, επιτρέποντας στα παιδιά να εκφράσουν ατομικές εμπειρίες και εντυπώσεις (Punch 2002). Συγκεκριμένα, ζητήθηκε από 4 μαθήτριες και 4 μαθητές να καταθέσουν σε ατομική συνέντευξη την εμπειρία τους από τις μουσικές δραστηριότητες, καθώς και έναν προσωπικό απολογισμό για τα τεστ αξιολόγησης που ολοκλήρωσαν. Τα παιδιά της πειραματικής ομάδας, κλήθηκαν να αξιολογήσουν και την εμπειρία τους με το ακουστο-απτικό σύστημα. Η ποιοτική ανάλυση των δεδομένων ανέδειξε τέσσερις θεματικές, τρεις που αναδείχθηκαν από την εστίαση του ερευνητικού ενδιαφέροντος και μία που προέκυψε από τα ίδια τα δεδομένα. Όλα τα παιδιά φάνηκαν να απολαμβάνουν τη μαθησιακή διαδικασία και τις μουσικές δραστηριότητες, αναφέροντας ότι ένιωθαν ηρεμία και ζεστασιά κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Ως πιο αγαπητά, ανέδειξαν τα μουσικά παιχνίδια και τη μουσική επιτέλεση με διαφορετικά όργανα. Η συνεργατικότητα, η ενεργή συμμετοχή, αλλά και οι διαπροσωπικές σχέσεις των παιδιών φαίνεται να αναπτύχθηκαν μέσα από τις ομαδικές δραστηριότητες. Για τις δοκιμασίες αξιολόγησης, όλα τα παιδιά εστίασαν στο κομμάτι του αισθησιοκινητικού συντονισμού, περιγράφοντας ότι η μουσική πράξη τους βοηθούσε να κατανοήσουν καλύτερα το περιεχόμενο της δοκιμασίας και να ανταποκριθούν σε αυτό που τους ζητούσε, ενώ στο ακουστικό τεστ συνάντησαν δυσκολίες. Τα δεδομένα ανέδειξαν ωε κεντρική θεματική την διακόσμηση του χώρου και τη λειτουργικότητα της τάξης, εστιάζοντας στο ακουστο-απτικό σύστημα που επέτρεπε την συνεργασία δύο ή περισσότεων παιδιών ως εξαιρετικά σημαντική. Όσα παιδιά συμμετείχαν στην πειραματική ομάδα σχολίασαν την εμπειρία τους με τις δονούμενες επιφάνειες θετικά, καθώς το να ‘αισθάνονται’ τη μουσική τα ευχαριστούσε και τα έθετε σε μία κατάσταση 'εγρήγορσης'. Το μάθημα της μουσικής χαρακτηρίστηκε ως ένα από τα πιο αγαπημένα, γιατί, όπως ανέφεραν τα παιδιά, η μουσική γνώση παρουσιαζόταν με διαφορετικούς τρόπους διαδραστικά. Μπορούσαν να πειραματίζονται με υλικά και ήχους, να παίζουν μόνα ή σε συνεργασία με άλλα παιδιά, να εκφράζονται και να αναπτύσσουν δικές τους προσωπικές ιδέες. Η επίδραση της ερευνητικής διαδικασίας, όπως διαφαίνεται από τα πρώτα ποιοτικά δεδομένα είναι ενθαρρυντική. Η δοκιμαστική εφαρμογή του ακουστικο-απτικού συστήματος στην τάξη της μουσικής έδειξε ότι η πολυτροπική παρουσίαση της μουσικής πληροφορίας θα μπορούσε να συντελέσει στην ανάπτυξη διαφορετικών ρυθμικών δεξιοτήτων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

• Νέες μουσικές-τεχνολογικές εμπειρίες
• Πολυτροπικές δράσεις στη μουσική εκπαίδευση

Η Μάρθα Παπαδόγιαννη-Κουραντή είναι απόφοιτος του τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών (2008) και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο τμήμα Audiokommunikation und Technologie του Technische Universität Berlin (2011-2014), όπου εστίασε στις πολυτροπικές αλληλεπιδράσεις και τη μουσική αντίληψη ατόμων με προβλήματα ακοής, μέσω αφής και ακρόασης. Από το 2009 εργάζεται ως εκπαιδευτικός μουσικής στη δημόσια πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ παράλληλα από το 2016 έγινε δεκτή ως διδακτορική φοιτήτρια σε πρόγραμμα συνεπίβλεψης (Cotuttele) ανάμεσα στο ΤΜΣ ΕΚΠΑ και το Institute of Acoustics and Speech Communication του Technische Universität Dresden. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα στρέφονται γύρω από την εφαρμογή auditry-tactile τεχνολογίας στο μάθημα της μουσικής στο σχολικό πλαίσιο και τις επιδράσεις πάνω στην αντίληψη βασικών μουσικών δεξιοτήτων.

Η Χριστίνα Αναγνωστοπούλου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ και διευθύντρια του εργαστηρίου Μουσικής, Γνωσιακών Επιστημών και Κοινότητας.  Επίσης, είναι επιστημονικός συνεργάτης του Αιγινητείου Νοσοκομείου. 

Η Αγγελική Τριανταφυλλάκη είναι διδάκτωρ Μουσικής Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου του Cambridge. Συνεργάζεται διδακτικά και ερευνητικά με το Εργαστήριο Μουσικής Παιδαγωγικής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών, ΕΚΠΑ.  Είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Μουσικής Αγωγής (υπό διορισμό) στο Τμήμα Αγωγής & Φροντίδας στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.