Μέσα από τις διάφορες μορφές τέχνης και ιδιαιτέρως μέσα από τη μουσική, ο άνθρωπος μπορεί να βρει διέξοδο έκφρασης συναισθημάτων, τα οποία άλλα συστήματα συμβολισμού αδυνατούν να επικοινωνήσουν (Χρυσοστόμου, 2006).  Μαθαίνει να συνδέει την εμπειρία, την αίσθηση, την αντίληψη και την κίνηση.  Έχοντας ως βασικό άξονα την βιωματική μάθηση,  οι μαθητές γίνονται αποδέκτες ερεθισμάτων, πειραματίζονται, επεξεργάζονται τις νέες εμπειρίες και τέλος, με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού, την ανακαλούν και την ερμηνεύουν.

Κατά την διάρκεια της εξ αποστάσεως διδασκαλίας τις δύο προηγούμενες σχολικές χρονιές οι εκπαιδευτικοί Μουσικής Αγωγής βιώσαμε την αναγκαιότητα ανάπτυξης νέων τρόπων προσέγγισης της εκπαιδευτικής διαδικασίας, όπως επίσης και της χρήσης εποπτικού υλικού (μουσικών οργάνων). Αρκετοί εκπαιδευτικοί αναζητώντας νέους τρόπους προσέγγισης της εκπαιδευτικής διαδικασίας και  στην προσπάθειά τους να υποκαταστήσουν τα συμβατικά όργανα της τάξης,  πειραματίστηκαν με τη χρήση ηχογόνων καθημερινών αντικειμένων που προέρχονται από τον χώρο του σπιτιού (λ.χ. σκεύη από την κουζίνα, κουβάδες - buckets), με ιδιαίτερα αποκαλυπτικά και εντυπωσιακά αποτελέσματα. 

Στην παρουσίαση αυτή θα δείξουμε δραστηριότητες για όλες τις τάξεις του δημοτικού σχολείου συμβατές τόσο με την εξ αποστάσεως, όσο και με την δια ζώσης διδασκαλία, οι οποίες  απαντούν στην κεντρική ερώτηση:

Πώς μπορώ να σχεδιάσω ένα μάθημα μουσικής όπου οι μαθητές να αντλούν έμπνευση και ερεθίσματα από το άμεσο περιβάλλον και την καθημερινότητά τους χρησιμοποιώντας μη συμβατικά αυτοσχέδια μουσικά όργανα, δημιουργώντας παράλληλα έναν ελκυστικό «χώρο» μάθησης μέσω της χρήσης των ψηφιακών εργαλείων που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες;

Κάποιες ενδεικτικές δραστηριότητες που σχετίζονται με το παραπάνω ερώτημα είναι:

Ατομικός και ομαδικός μουσικός αυτοσχεδιασμός και συνθέσεις πρωτότυπης μουσικής με αυτοσχέδια μουσικά όργανα, δημιουργία γραφικής παρτιτούρας ή συμβατικής απεικόνισης των μουσικών συνθέσεων, ηχογράφηση των ήχων και των μουσικών συνθέσεων, δημιουργία ψηφιακών ρυθμικών παιχνιδιών αντιστοίχισης και δημιουργίας ρυθμικών οστινάτο, δημιουργία κουίζ ηχητικής αναγνώρισης των αυτοσχέδιων μουσικών οργάνων.

Παράλληλα, θα χρησιμοποιηθούν λογισμικά και εφαρμογές ηχογράφησης και επεξεργασίας ήχου (Audacity, Bandlab), εφαρμογές σύνθεσης και δημιουργίας γραφικής παρτιτούρας (Chrome Music Lab: Kandinsky, Songmaker), συνεργατικοί πίνακες (jamboard), εφαρμογές δημιουργίας ψηφιακών παιχνιδιών και κουίζ (leαrning apps, quizizz).

Οι αναφερόμενες δραστηριότητες συνδέουν την Μουσική με άλλα γνωστικά αντικείμενα όπως τα Εικαστικά, τα Μαθηματικά, την Φυσική και με τα εργαστήρια δεξιοτήτων. Στην παρουσίαση θα προταθούν συγκεκριμένοι τρόποι σύνδεσης με τα προγράμματα των εργαστηρίων δεξιοτήτων «Υγεία: Διατροφή»  και «Οικολογία».  

Οι μαθητές κατανοούν και εξοικειώνονται με τις μουσικές έννοιες μελωδία, ρυθμός, διάρκεια, ηχόχρωμα, μουσική φόρμα, βελτιώνουν την ικανότητα καταγραφής της μουσικής για επόμενη ανάκληση και ταυτόχρονα καλλιεργούν την δημιουργικότητα, την αυτοέκφραση και την αναλυτική και συνθετική σκέψης με βιωματικό και διασκεδαστικό τρόπο. 

Συμπερασματικά λοιπόν και στο πλαίσιο που διαμορφώνεται μέσα από την σταθερή προσήλωση του Υπουργείου Παιδείας τα τελευταία χρόνια στην έννοια της δημιουργικότητας, είναι ιδιαίτερα σημαντικό, αφού αρχικά θεωρηθεί ως δεδομένη στους μαθητές, να της δοθούν οι αναγκαίες διέξοδοι έκφρασής της.  Καθώς λοιπόν η δημιουργική πράξη βρίσκεται στο κέντρο κάθε δραστηριότητας, θεωρείται αναγκαίο, να τοποθετηθεί στο κέντρο της μουσικής εκπαίδευσης (Small, 1983), όπως προτείνεται μέσω των εν λόγω δραστηριοτήτων επαναπροσδιορισμού και ενεργητικής «επανα-κρόασης» του ηχητικού περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε καθημερινά.

Βιβλιογραφία

Small, C. (1983), Μουσική Κοινωνία-Εκπαίδευση, Αθήνα: Νεφέλη. 

Χρυσοστόμου, Σ. (2006) Η μουσική στην εκπαίδευση: Το δίλημμα της διεπιστημονικότητας. Αθήνα: Panas music Παπαγρηγορίου – Νάκας.

Λέξεις κλειδιά: μη συμβατικά –  αυτοσχέδια μουσικά όργανα, μουσική με αντικείμενα καθημερινής χρήσης, χρήση ψηφιακών εργαλείων, «επανακρόαση» του καθημερινού ηχητικού περιβάλλοντος.

Γλώσσα παρουσίασης: Ελληνικά

Υλικά: αντικείμενα καθημερινής χρήσης που θα αναζητηθούν την ώρα του εργαστηρίου από τους συμμετέχοντες

• Μουσικές εμπειρίες στο σχολείο, στο ωδείο και στην κοινότητα
• Σύνδεση της μουσικής εκπαίδευσης με την καθημερινή ζωή
• Μουσική εκπαίδευση και κυρίαρχη κουλτούρα
• Μουσικές εμπειρίες, δια βίου μουσική μάθηση και ευζωία
• Νέοι γραμματισμοί (ψηφιακός, πολυτροπικός, ηλεκτρονική πληροφορία)
• Εκπαιδευτικές πολιτικές για τη μουσική εκπαίδευση (διαχρονικά και συγχρονικά)
• Παιδαγωγική της δημοφιλούς μουσικής
• Νέες μουσικές-τεχνολογικές εμπειρίες
• Ψηφιακές μουσικές κοινότητες και εικονικά σύνολα
• Η μουσική διδασκαλία-μάθηση σε τυπικά, μη τυπικά και άτυπα περιβάλλοντα

Η Μαρία Μπιλικά είναι κάτοχος master of arts από το πανεπιστήμιο Μοτσαρτέουμ – Σάλτσμπουργκ στην κατεύθυνση Παιδαγωγική Οργάνου  - Τραγουδιού με 1η ειδίκευση στο πιάνο και 2η ειδίκευση στην Μουσική Προπαιδεία. Είναι αριστούχος διπλωματούχος Πιάνου και Ανώτερων Θεωρητικών (Πτυχίο Φυγής). 

Ως πιανίστα έχει συνεργαστεί με σύνολα μουσικής δωματίου, μεγαλύτερων ορχηστρικών συνόλων και έχει δώσει ατομικά ρεσιτάλ στην Ελλάδα και την Αυστρία. 

Είναι ιδρύτρια και μαέστρος της Παιδικής (2005 έως σήμερα) και της Νεανικής  Χορωδίας του Δημοτικού Ωδείου Γλυφάδας (2013 έως σήμερα) με τις οποίες έχει πραγματοποιήσει πληθώρα μουσικών αφιερωμάτων,  μουσικοθεατρικών παραστάσεων και εμφανίσεων σε σύμπραξη με την ορχήστρα του Δ. Ω. Γ. και άλλων χορωδιακών και ορχηστρικών συνόλων.  

Έχει ασχοληθεί ιδιαιτέρως με την δημιουργία μουσικοθεατρικών παραστάσεων με παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας σύμφωνα με τις αρχές του συστήματος C. Orff.   Από το 2003 έως σήμερα είναι εκπαιδευτικός Μουσικής Αγωγής στα εκπαιδευτήρια Ελληνογερμανική Αγωγή και διδάσκει πιάνο και Μουσική Προπαιδεία στο Δημοτικό Ωδείο Γλυφάδας και στο ωδείο Σύγχρονης Μουσικής Έκφρασης των εκπαιδευτηρίων Ελληνογερμανική Αγωγή.  Tέλος είναι επιμορφώτρια στα σεμινάρια e - twinning.