Ειδικό χρωματικό κωδικαλφάβητο και μουσική εκπαίδευση μαθητών με δυσχρωματοψία

Τσαμπατζίδης π. Θεόδωρος

Προφορική Ανακοίνωση

Συνεδρία Μουσική εκπαίδευση στην ειδική αγωγή ( Friday, 15-Apr-22 20:00:00 EEST )
Περίληψη

Ένας εξαιρετικά  σημαντικός παράγοντας που σχετίζεται με τα πολύ συνηθισμένα προβλήματα όρασης, αλλά χωρίς  να έχει  δοθεί η απαραίτητη βαρύτητα και που απασχολεί τη σύγχρονη έρευνα και θα επηρεάσει την εκπαιδευτική πολιτική και το σύγχρονο μαθησιακό περιβάλλον είναι η δυσχρωματοψία. Εκτιμάται ότι 350 εκατομμύρια άνθρωποι, περίπου 10% του ανδρικού πληθυσμού, δηλαδή, ένας στους δώδεκα άνδρες και 0,5% του γυναικείου πληθυσμού και μία στις διακόσιες   γυναίκες  ανήκουν στην ομάδα ανθρώπων με προβλήματα δυσχρωματοψίας. H δυσχρωματοψία επηρεάζει πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής. Κάθε πρόσωπο με δυσχρωματοψία  δεν μπορεί να ξεχωρίσει τα χρώματα, π.χ. το πράσινο και το κόκκινο ή το μπλε και το κίτρινο. Σε περίπτωση που κάποιος μαθητής παρουσιάζει προβλήματα δυσχρωματοψίας, είναι σημαντικό να  γίνει έγκαιρα η διάγνωση.  H διάγνωση μπορεί να γίνει ακόμα μέσα από την μουσική πράξη στο σχολικό περιβάλλον. Ένας μεγάλος αριθμός δραστηριοτήτων στο μαθησιακό περιβάλλον, ιδιαίτερα στην  πρώτη σχολική ηλικία,  βασίζεται στα χρώματα. Η μη έγκαιρη αντιμετώπιση των προβλημάτων όρασης που αφορούν στην δυσχρωματοψία μπορεί να επιφέρει σοβαρές συνέπειες και στην κοινωνική ανάπτυξη των μαθητών.  

Τα τελευταία χρόνια καταγράφεται μια σημαντική προσπάθεια για την ενσωμάτωση ειδικού χρωματικού κωδικαλφάβητου στην εκπαίδευση και σε πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής. Με τη χρήση ειδικού κωδικαλφάβητου, όπως τα  σύστημα ColorADD και Feelipa Color Code, που αναπτύχθηκαν στην Πορτογαλία, επιτυγχάνεται η ισότιμη διαχείριση και προσβασιμότητα για τους μαθητές με προβλήματα δυσχρωματοψίας. Το χρωματικό κωδικαλφάβητο ColorADD  (www.colorADD.net) αποτελεί  ένα βραβευμένο σύστημα αναγνώρισης χρωμάτων που αναπτύχθηκε από τον Miguel Neiva, με βασικό σύνθημα “Όλοι δεν βλέπουν  τα χρώματα με τον ίδιο τρόπο”. Το ColorADD αποτελεί εργαλείο καινοτομίας που  διασφαλίζει την πλήρη ενσωμάτωση των μαθητών και ατόμων με προβλήματα όρασης στη διάκριση των   χρωμάτων. Το χρωματικό κωδικαλφάβητο μπορεί εύκολα να εφαρμοστεί στο διδακτικομαθησιακό περιβάλλον της μουσικής. Η γνώση του κώδικα μπορεί να γίνει και μέσω ειδικών μουσικών εκπαιδευτικών δράσεων.  

Στο πλαίσιο του 9ου Συνεδρίου της ΕΕΜΕ ανακοινώνεται ο τρόπος ανάπτυξης πολυτροπικού γραμματισμού με εφαρμογή  του ειδικού χρωματικού κωδικαλφάβητου στη μουσική εκπαίδευση, εστιάζοντας στον θεματικό άξονα της  μουσικής εκπαίδευσης στην ειδική αγωγή.  Παρουσιάζεται αναλυτικά ο τρόπος οπτικής επισήμανσης χρωματικών διαβαθμίσεων στη μουσική παρτιτούρα και σε συνοδευτικό οπτικό υλικό για τους μαθητές με δυσχρωματοψία. Επιπρόσθετα, η μουσική μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εκπαιδευτικό εργαλείο που διευκολύνει την διδασκαλία-μάθηση του χρωματικού κωδικαλφάβητου καθώς και την έγκαιρη προληπτική διάγνωση στο μαθησιακό περιβάλλον της προσχολικής αγωγής. 

Τέλος, γίνεται εστιασμός στη διδακτική της ψαλτικής με εφαρμογή του χρωματικού κωδικαλφάβητου για την οπτική επισήμανση μαρτυρικών σημείων ή άλλων σημειώσεων πάνω στο μουσικό κείμενο που φέρουν διαφορετική χρωματική επισήμανση ενισχύοντας την ευχρησία  και  την προσβασιμότητα από μαθητές με δυσχρωματοψία.

Θεματικοί Άξονες
  • Μουσικές εμπειρίες στο σχολείο, στο ωδείο και στην κοινότητα
  • Σύνδεση της μουσικής εκπαίδευσης με την καθημερινή ζωή
  • Εκπαίδευση εκπαιδευτικών
  • Μουσική εκπαίδευση στην ειδική αγωγή
  • Πολυτροπικές δράσεις στη μουσική εκπαίδευση
Λέξεις-κλειδιά προβλήματα όρασης, χρωματικό κωδικαλφάβητο ColorADD,  μουσική εκπαίδευση μαθητών με δυσχρωματοψία
Γλώσσα Ελληνική
Βιογραφικό σημείωμα εισηγητή/ών

Ο Τσαμπατζίδης π. Θεόδωρος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Είναι ειδικός μουσικοπαιδαγωγός με οργανική θέση στο Μουσικό Σχολείο Θεσσαλονίκης. Γενικός Υπεύθυνος Πολυδύναμου Κέντρου της Μητροπόλεως Καλαμαριάς. Υποψήφιος διδάκτορας Τμήματος Μουσικών Σπουδών στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο με πεδίο έρευνας τη διδακτική  βυζαντινής μουσικής σε μαθητές με προβλήματα όρασης. Αριστούχος πτυχιούχος Α.Ε.Α.Θ. και Κ.Ω.Θ. Ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές  στην Ειδική αγωγή στο Βρετανικό Πανεπιστήμιο Middlesex. Συνθέτει μουσική και παρουσιάζει συνθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.  Έχει λάβει βραβεία Αριστείας  και  Καινοτομίας  στην  Εκπαίδευση και Εθνικά βραβεία eTwinning. Συντονίζει Ευρωπαϊκά προγράμματα και συμμετέχει ως εκπονητής προγραμμάτων στο Ι.Ε.Π. και  στο  Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμόρφωσης  Αρχιεπισκοπής Αθηνών.