Μεγάλο μέρος της φιλοσοφίας, της θεωρίας και των πρακτικών της μουσικής εκπαίδευσης περιστρέφεται γύρω από την έννοια της μουσικής εμπειρίας καθώς θεωρείται ως βάση για την κατανόηση και ερμηνεία των μουσικών αντικειμένων, πρακτικών και λειτουργιών. Οι μουσικές εμπειρίες είναι, εξ ορισμού, σωματικές-κιναισθητικές, κοινωνικές, συναισθηματικές, γνωστικές και αισθητικές, με διαστάσεις πολιτισμικές και ηθικές (Κοκκίδου, 2015).

Στο μάθημα της μουσικής, και δεδομένων των γνωστών χρονικών περιορισμών, οι εκπαιδευτικοί καλούνται να διασφαλίσουν ότι οι μουσικές εμπειρίες των μαθητριών/μαθητών είναι όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικές όσον αφορά την εξέλιξη μουσικών δεξιοτήτων, τον εμπλουτισμό των γνώσεών τους και την ολιστική τους ανάπτυξη. Ειδικότερα, οι ουσιαστικές και ολοκληρωμένες εμπειρίες έχουν τη δυνατότητα να συνεισφέρουν στην επίγνωση του εαυτού, των άλλων και του κόσμου, καθώς και στις δυνάμεις αλληλεπίδρασης αυτών.

Αλλά τι ακριβώς συνιστά μία εμπειρία; Ίσως η παρατήρηση του Hans-Georg Gadamer (1960) ότι η εμπειρία είναι μία από τις πιο σκοτεινές και περίπλοκες έννοιες, αποτυπώνει τέλεια την κατάσταση. Γενικά, η ανθρώπινη εμπειρία έχει ερμηνευτεί μέσα από μία ποικιλία προσεγγίσεων και δεν υπάρχει συμφωνία αναφορικά με τη φύση και τη συγκρότησή της. Για τον John Dewey (1938), η εμπειρία «εμφανίζεται σε καταστάσεις» διότι «ποτέ δεν βιώνουμε ούτε σχηματίζουμε κρίσεις για αντικείμενα και γεγονότα απομονωμένα» αλλά μόνο σε σχέση «με ένα σύνολο συμφραζόμενων» (σσ. 66-67). Στη φαινομενολογία, η «εμπειρία» εννοείται ως βίωμα, ό,τι ζούμε προτού στοχαστούμε επ’ αυτού, και είναι η αφετηρία για κάθε ανάλυση της σχέσης της αίσθησης με τη νόηση (Seibert, 2019). Ο Wayne Bowman (2004) υποστηρίζει μία σωματική θεώρηση της ανθρώπινης νόησης, γράφοντας ότι ο πολιτισμός και η δράση συν-κατασκευάζουν τις «πραγματικότητες» που είναι «διαθέσιμες στην ανθρώπινη εμπειρία» (σ. 37).

Στην παρούσα μελέτη, θα διευρευνηθούν οι συνιστώσες, οι αξίες και τα νοήματα των μουσικών εμπειριών που προσφέρονται και δομούνται στη μουσική εκπαίδευση. Θα παρουσιαστεί το πρόσφατο μοντέλο 4Ε (Embodied, Embedded, Extended, Enactive) που μελετά το νόημα της μουσικής εμπειρίας ως σωματικό, πλαισιωμένο, επεκτεινόμενο και ενεργητικό (Seibert, 2019). Αξίωμα είναι η Deweyan θέση ότι η εμπειρία περιλαμβάνει δράση και σκέψη στην αλληλεπίδραση του ατόμου με το περιβάλλον. Σημαντικά ερωτήματα είναι: ποια είναι τα συστατικά της μουσικής εμπειρίας; πώς σχετίζεται η μουσική εμπειρία με άλλα είδη εμπειρίας; η μουσική εμπειρία μπορεί «να διδαχθεί»; υπάρχει κάποια βάση ταξινόμησης ή/και ένα σύστημα ιεράρχησης των μουσικών εμπειριών; μπορούμε να ξεχωρίσουμε το μουσικό από το μη-μουσικό στις μουσικές εμπειρίες; γιατί η σχολική εμπειρία γίνεται πιο ευδόκιμη όταν συνδέεται με πτυχές της αληθινής ζωής και όταν είναι σε συνέργια με πραγματικές μουσικές καταστάσεις; πώς μπορούμε να προετοιμάσουμε τις μαθήτριες/τους μαθητές μας να εφαρμόσουν μουσικές-πολιτισμικές εμπειρίες και γνώσεις σε διαφορετικές συνθήκες; Το συμπέρασμα είναι ότι χρειαζόμαστε διεπιστημονική σκέψη και έρευνα για να μας παράσχει όσο το δυνατόν μία πιο πλούσια εικόνα της μουσικής εμπειρίας, με σκοπό να αντιληφθούμε τους τρόπους που μπορεί να μετασχηματισθεί μέσω της εκπαίδευσης, σε έναν κόσμο πλουραλισμού, αβεβαιότητας και συνεχών αλλαγών.

• Μουσικές εμπειρίες στο σχολείο, στο ωδείο και στην κοινότητα
• Σύνδεση της μουσικής εκπαίδευσης με την καθημερινή ζωή

H Μαίη Κοκκίδου (MEd, PhD, post-PhD) γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας (ΠΤΔΕ, ΤΕΕΤ, ΠΜΣ «Σημειωτική και Επικοινωνία»). Σήμερα διδάσκει στα Μεταπτυχιακά Προγράμματα «Μουσική Παιδαγωγική» (Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου) και «Μουσική και Κοινωνία» (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας). Άρθρα της έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά διεθνή περιοδικά. Είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων όπως «Η εμψύχωση στη Διδασκαλία-Μάθηση», «European Music Curricula: Philosophical Orientations, Trends, and Comparative Validation», «From kindergarten to early adulthood: Findings from a longitudinal study», «Διδακτική της Μουσικής», «Μουσικό Βίντεο: οπτικοακουστική αφήγηση, εργαλεία ανάλυσης, εκπαιδευτικές εφαρμογές» και «Music Definition and Music Education». Διετέλεσε πρόεδρος της ΕΕΜΕ (2007-2012). Τα πρόσφατα ακαδημαϊκά-ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν στη μουσική σημειωτική, στη φιλοσοφία και στα ΠΣ μουσικής εκπαίδευσης και στην πολυτροπική αντίληψη της μουσικής.