Η αναδυόμενη προσέγγιση της ανεστραμμένης τάξης (Flipped Classroom) έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως για τον εμπλουτισμό των πρακτικών διδασκαλίας με ψηφιακά εργαλεία σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, αναφέροντας πολλά υποσχόμενα θετικά αποτελέσματα στην ενίσχυση των μαθησιακών εμπειριών των μαθητριών/τών. Στον τομέα της μουσικής εκπαίδευσης, η ανεστραμμένη τάξη έχει μελετηθεί ερευνητικά, μεταξύ άλλων,  κατά τη διδασκαλία του τσέλο (Akbel, 2018), της μουσικής θεωρίας  (Doi, 2016), και των μουσικών συνόλων (Gilbert, 2016). 

Σύμφωνα με τη διδακτική αυτή προσέγγιση μικτής μάθησης, πριν τη διδασκαλία του μαθήματος αναρτάται σε ηλεκτρονική πλατφόρμα το ψηφιακό ή/και άλλο υλικό διάρκειας ανάλογης με την ηλικία στην οποία ανήκουν οι μαθήτριες/ητές, το οποίο τις/τους προετοιμάζει γνωστικά. Με τον τρόπο αυτό, μελετούν το υλικό στον προσωπικό τους χρόνο (pre – school), και προσέρχονται στην τάξη κατάλληλα προετοιμασμένοι έχοντας γνωρίσει και κατανοήσει το θεωρητικό υπόβαθρο του μαθήματος να δομήσουν την γνώση. Με άλλα λόγια, έχουν κατακτήσει τα πρώτα στάδια της ταξινομίας του Bloom (Anderson & Krathwohl, 2001), δηλ. την απομνημόνευση, την κατανόηση και την εφαρμογή. Κατά τη διάρκεια του μαθήματος στην τάξη (in-school) δίνονται διευκρινήσεις και λύνονται τυχόν απορίες, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του διδακτικού χρόνου αφιερώνεται στη σύνδεση της θεωρίας με την πράξη, προχωρώντας με τον τρόπο αυτό, στην προσέγγιση την προσέγγιση των ανώτερων επιπέδων της ταξινομίας, την εφαρμογή [τελικό στάδιο], την ανάλυση και τη δημιουργία. 

Στο παρόν συμπόσιο θα προταθούν τρόποι υλοποίησης της ανεστραμμένης τάξης στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Τα μαθήματα σχεδιάστηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να απαντούν στα ακόλουθα ερωτήματα: α) ποιες μουσικές δεξιότητες μπορούν να διδαχθούν με τη συγκεκριμένη  μεθοδολογία; β) με ποιον τρόπο  και σε ποιο βαθμό εστιάζει η διδακτική αυτή προσέγγιση στα ανώτερα επίπεδα της ταξινομίας του Bloom; γ) πώς ανταποκρίνονται οι μαθήτριες/ές σε αυτόν τον τρόπο διδασκαλίας; και  δ) ποιες δυσκολίες καταγράφονται κατά την εφαρμογή της ανεστραμμένης τάξης; Συγκεκριμένα, οι πρακτικές εφαρμογής της ανεστραμμένης τάξης θα εστιάσουν σε δράσεις που υλοποιήθηκαν: 

 Α) στην Στ’ τάξη (δημόσιου σχολείου), και αξιοποιούν: α) βίντεο τραγουδιών που λειτουργούν ως εναρκτήριο λάκτισμα (αρχική ακουστική προσέγγιση) για την περαιτέρω  διδακτική αξιοποίηση μουσικών στοιχείων τους στην τάξη και β) βίντεο tutorial για drill και practice ρυθμικής συνοδείας του τραγουδιού με body percussion, 

Β) στην Ε’ και Στ’ τάξη (ιδιωτικού σχολείου), όπου η δημιουργία από την εκπαιδευτικό ενός e-book με κείμενο, εικόνα και οπτικοακουστικό υλικό με τίτλο: “Θεοδωράκη μου” αποτελεί εφαλτήριο για βιωματικές  μουσικές δράσεις, 

Γ) στη Β’ Γυμνασίου, στις ενότητες του σχολικού εγχειριδίου “Η πολυσύνθετη μουσική της Κίνας”, “Η χώρα του Ανατέλλοντος Ήλιου”, και “Η Μουσική στη Λατινική Αμερική”.

Από τα αποτελέσματα της εφαρμογής της ανεστραμμένης τάξης διαφαίνεται ότι οι μαθήτριες/ητές εμπλέκονται μεν με ενθουσιασμό στις δραστηριότητες εμπέδωσης, δεν επιδεικνύουν όμως αντίστοιχο ενθουσιασμό και ουσιαστική δέσμευση στην παρακολούθηση του ψηφιακού υλικού. Παρόλα αυτά, ως διδακτική προσέγγιση έχει «προστιθέμενη αξία», καθώς η «εξοικονόμηση» του in-class χρόνου και η δυνατότητα αυτομάθησης που εξασφαλίζει, δίνουν τη δυνατότητα για μεγαλύτερη εμβάθυνση και δημιουργικότητα στην τάξη, ενισχύουν το ενδιαφέρον και την ανάληψη πρωτοβουλιών από τα μέλη της τάξης και προάγουν τη συμμετοχή και εμπλοκή των μαθητών/τριών στη μαθησιακή διαδικασία. Ο ρόλος της προσωπικότητας της/του εκπαιδευτικού, οι ιδέες και η δημιουργικότητά του διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο για την ουσιαστική και αποτελεσματική ζύμωση των μαθητριών/τών με το υλικό και τη γενική θεματική του μαθήματος, αλλά και για τον τρόπο δόμησης της νέας γνώσης. 

• Η μουσική διδασκαλία-μάθηση σε τυπικά, μη τυπικά και άτυπα περιβάλλοντα

Η Ελισσάβετ Περακάκη ανήκει στο Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό του Τμήματος μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ. Είναι απόφοιτος και διδάκτορας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών Αθήνας (2009) στο τομέα της Μουσικής Παιδαγωγικής. Είναι πτυχιούχος κιθάρας  και έχει σπουδάσει ανώτερα θεωρητικά. Έχει διδάξει στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, σε Ωδεία και Μουσικές Σχολές, καθώς και σε επιμορφώσεις εκπαιδευτικών. Συνεργάζεται με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) ως ειδικός επιστήμονας σε Δράσεις που αφορούν το γνωστικό αντικείμενο της Μουσικής και με τη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας «Λίλιαν Βουδούρη» στην οργάνωση και υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Συμμετέχει με ανακοινώσεις και εργαστήρια σε συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τα βιβλία της κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Fagotto και την Ελληνοεκδοτική. Είναι μέλος του ΔΣ της ΕΕΜΕ, μέλος της International Society for Music Education (ISME) και Commissioner της Επιτροπής Music in the Schools and Teacher Education Commission (MISTEC) της ISME  για την περίοδο 2020-2026. 

Η Χρυσάνθη Ζεπάτου είναι εκπαιδευτικός Μουσικής. Δίπλωμα- Πτυχίο Πιάνου /Athenaeum- Ωδείο Αθηνών. Υποψήφια Διδάκτορας Π.Τ. Νηπιαγωγών Παν/μιο Ιωαννίνων, Μεταπτυχιακό Διατμηματικού Προγράμματος Τ.Μ Σ/ Τ.Μ.Μ.Ε - ΕΚΠΑ,  Πτυχίο Πολιτική Επιστήμη και Ιστορία/ Πάντειο Πανεπιστήμιο. Συγγραφικό έργο (μέλος): «Μουσική Ε΄ Δημοτικού» (2007),  Νέο Π. Σ. Μουσικής (2014), Οδηγός Εκπαιδευτικού Μουσικής (2014), Δημοσιεύσεις σε Συνέδρια: 2ο & 4ο ΕΕΜΑΠΕ (2009) (2011), Τέχνη κι Εκπαίδευση ΙΕΠ (2015), 8ο ΕΕΜΕ (2019), Περιοδικό «Μουσική στην Πρώτη Βαθμίδα» (2008),  Επιμορφώτρια: ΔΕΠΠΣ – ΑΠΣ/Νέα Εκπαιδευτικά Πακέτα (2004), Νέο Σχολείο (2012), Σύμβουλος Πιλοτικής Εφαρμογής Νέου Π.Σ.Μουσικής (2012), Αξιολογήτρια «Μουσική Γ΄ - Δ΄ Δημοτικού» / Νέο Σχολείο (2015),  Μέντορας Πρακτικής Άσκησης φοιτητών Τ.Μ.Σ.-Ε.Κ.Π.Α (2008-).

Η Λίλλυ Κότσιρα κατέχει πτυχία Πιάνου, Αρμονίας και Αντίστιξης. Από το 1991 εργάζεται σαν καθηγήτρια Μουσικής στο Δημοτικό σχολείο του Κολλεγίου Αθηνών. Είναι ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Ένωσης για τη Μουσική Εκπαίδευση και έχει διατελέσει μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ένωσης (2009-2014). Έχει αναλάβει και εκπονήσει τριετές εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δράση Socrates-Comenius με τίτλο  “Meeting my new borders” (1996-1999).  Έχει συνεργαστεί με το μεταπτυχιακό τμήμα Harvard Graduate School of Education (1999-2002) και έχει συμμετέχει σε ερευνητικά προγράμματα του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου και του Πανεπιστημίου Μακεδονία. Έχει σχεδιάσει και διδάξει προγράμματα Μουσικής Τεχνολογίας σε εργαστήρια για την Πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

O Γεώργιος Τσίτας είναι Μουσικός και Θεολόγος στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση από το 2003. Έχει ειδικευτεί στην Εκπαιδευτική Αξιολόγηση σε επίπεδο μεταπτυχιακού και διδακτορικού με έμφαση στα ζητήματα Ηθικής και Δεοντολογίας. Έχει συμμετάσχει σε Συνέδρια Παιδαγωγικής και διαθέτει δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά. Επιπλέον, διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας και είναι Εκπαιδευτής σε Πρόγραμμα του ΚΕΔΙΒΙΜ του ΕΚΠΑ με θέμα την Επαγγελματική Ανάπτυξη των Εκπαιδευτικών και την Αξιολόγηση. Τέλος, τα τελευταία πέντε χρόνια, συνεργάζεται με το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ στο πλαίσιο της Πρακτικής Άσκησης φοιτητών/τριών.

Η Έλενα Ανδρέου είναι Μουσικολόγος και Συντονίστρια  Εκπαιδευτικού Έργου Μουσικής Αττικής. Υποψήφια διδάκτορας στον τομέα της Ψυχολογίας της Επικοινωνίας, Επικοινωνιακών Πρακτικών και Σχεδιασμού (Ε.Κ.Π.Α), με μεταπτυχιακές σπουδές στη Μουσική, Κουλτούρα και Επικοινωνία (Ε.Κ.Π.Α) και στη Διαχείριση και Αξιολόγηση Εκπαιδευτικών Μονάδων (Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ). Διαθέτει Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας και Πιστοποιητικό Καθοδηγητικής Επάρκειας Εκπαιδευτικών Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης. Πιστοποιημένη επιμορφώτρια εκπαιδευτικών του Β’ επιπέδου ΤΠΕ. Ειδική Επιστήμονας- Εμπειρογνώμονας του ΙΕΠ στην εκπόνηση των Προγραμμάτων Σπουδών των Μουσικών Γυμνασίων και του Γενικού Λυκείου. Πρώην Σχολική Σύμβουλος Μουσικής Περιφέρειας Ηπείρου, με διδακτική εμπειρία σε σχολεία της Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης, καθώς και σε Πρότυπα-Πειραματικά Σχολεία.